Przewodnik po trudnych czasach

Największy ból w księdzu Woźniaku wywoływał brak dla wszystkich rannych pomocy lekarskiej, co brało się z tego, że szpital kutnowski nie był przygotowany na taką tragedię. Powtórnie przyszło mu zatem zetknąć się z Niemcami, ale tym razem znacznie potężniejszymi i bezwzględnymi.

Ze „Wspomnień”:

24 września 1939 r. Bolszewicy weszli do nas, bo nikt ich nie zatrzymał i nikt się
z nimi obecnie nie bije. Niemcy chcą się z nimi Polską podzielić i gospodarować na otrzymanej części – ponieważ – tak ciągnął ten kapitan [Wehrmachtu – D.W.] – my nie potrafimy wyzyskać ziemi, jaką posiadamy. Że ich jest 130 osób na jeden kilometr kw., a u nas ma być tylko 30 osób. Więc im się należy chleb, jaki mogą mieć z naszej ziemi. Na moją replikę, że skoro jest im tak ciasno, to po co sprowadzają od nas robotników, odpowiedział,
że oni wyrabiają maszyny i w ogóle żyją życiem miejskim, podczas gdy my mamy pracować
na roli na chleb im potrzebny… Niemiec był zażarty. Wierzy w swego Hitlera. Mówię mu – cała ta wojna jest wielce niesprawiedliwa. Chcecie przestrzeni życiowej – to macie prawo walczyć o kolonie. Ale kiedy Anglicy nie chcą dać, odpowiedział. Więc my mamy jako słabsi paść ofiarą. Zresztą to nie jest wojna, jeno rzeź niewinnych.

(…) niech nikt się nie dziwi, gdy piszę „niemiec” z małej litery. Zacznę pisać z dużej litery dopiero wtedy, gdy ten naród zacznie żyć po ludzku (…)

Zabroniono używania kościoła pw. Św. Wawrzyńca do celów liturgicznych. Świątynię zamieniono na tymczasowe więzienie dla jeńców. Mimo to księża odprawiali w kościele potajemnie msze św. i nabożeństwa, udzielali pomocy uchodźcom i więźniom, po ich opuszczeniu myli i doprowadzali do porządku zbezczeszczoną świątynię. A za każde nieposłuszeństwo Niemcy grozili surowymi karami. Za każdy przeżyty dzień należało dziękować Bogu. W czerwcu 1941 r. Niemcy stracili w Kutnie publicznie trzech polskich kolejarzy (Kaliksta Perkowskiego, Wilhelma Czarneckiego i Piotra Sanda), za przewóz żywności do Warszawy. Przez kilka dni przed kościołem pw. Św. Wawrzyńca stały szubienice z ciałami zamordowanych. Ta szarpanina nerwów powodowała problemy zdrowotne naszego kapłana. Raz dostał porażenia lewej strony twarzy – nieczynna powieka lewego oka i połowa ust. Według niego, tylko dobry Bóg mógł odmienić los Polaków.

Pomimo ostrzeżeń o aresztowaniu nie chciał opuścić swoich „owieczek”. Dla niego byłby to przejaw tchórzostwa. We wrześniu 1941 r. z księdzem Oziębłowskim zostali aresztowani przez gestapo i przewiezieni do obozu przejściowego dla duchownych w Lądzie. Tam proponowano Michałowi Woźniakowi ucieczkę – chciał go wykupić bogaty mieszczanin z Kutna. Odmówił.

30 października 1941 r., po trzech dniach ciężkiego transportu kolejowego, przewieziono go do obozu koncentracyjnego w Dachau. W bramie przybyłych obozowiczów witał komendant słowami: Jesteście w Dachau. Stąd się nie wychodzi. Ksiądz Michał otrzymał numer 28203. Wiosną 1942 r. nastał straszliwy czas. Kapłani umierali w zasadzie codziennie. Tych, których uznano za chorych, Niemcy wywozili w kierunku austriackiej miejscowości Hartheim, gdzie w lokalnym zamku (niem. Schloß Hartheim) urządzono jeden z ośrodków eutanazyjnych osób uznawanych jako „niewartościowe”. Natomiast pozostałych mordowano w obozowym krematorium lub w samochodach – komorach gazowych. Niewykluczone, że liczba zgonów w Konzentration Lager Dachau w latach 1941 1942 była tak duża, że lokalne krematorium okazało się za małe i część zamordowanych do kremacji przewożono do Monachium, prawdopodobnie do krematorium przy Ostfriedhof (z niem. Cmentarz wschodni).  

Sługa Boży Michał Woźniak był dręczony przez władze obozu: długie przebywanie na placu obozowym w czasie zimy, marsze i biegi do utraty tchu oraz torturowany przez izbowego bloku 28, niejakiego Eichela. W wyniku tego podupadł na zdrowiu, miał trudności z poruszaniem się. W maju 1942 r. został przeniesiony do innego bloku na tzw. rewir (pseudoszpital), gdzie znęcał się nad nim kolejny oprawca, blokowy Boecher. Działania owego Boechera przyczyniły się do tego, że ksiądz Michał Woźniak zmarł 16 maja 1942 r. Znamienne są jego słowa wypowiedziane przed aresztowaniem, swoiste credo duszpasterstwa:

(…) Zresztą zasadą jest do ostatniej chwili nie schodzić z posterunku obowiązku duszpasterza. Nic więcej nie czynię, jeno służę Chrystusowi Panu. A gdy wypadnie życie położyć, to będzie tylko łaska Boża, boć to nie będzie żadna polityka, lecz służba Panu Bogu, do ostatniego tchu. Amen.

+++++++
¹ Mariawityzm – wyznanie chrześcijańskie powstałe w Polsce na przełomie XIX i XX wieku, oparte na objawieniu Miłosierdzia Bożego, którego miała dostąpić polska zakonnica Feliksa (Felicja) Kozłowska (1862-1921). Po objawieniach w 1893 r. podjęła misję uzdrowienia polskiego duchowieństwa. Wspólnota mariawicka działała początkowo w ramach Kościoła rzymskokatolickiego, zachowując jego zwyczaje i praktyki pobożnościowe. Jednak w 1906 r., po ekskomunice nałożonej przez papieża Piusa X na założycielkę, została z niego wyłączona. Nazwa mariawityzm pochodzi od łacińskich słów Mariae vitam imitantes, co w języku polskim oznacza Maryi życie naśladujący. Nazwa ta wyraża naśladowanie życia Matki Bożej, jej pokory, miłości, czystości i modlitwy oraz szerzenie kultu maryjnego, zob. Mazur Krzysztof, Mariawityzm w Polsce, Kraków 1991, Rybak Stanisław, Mariawityzm. Studium historyczne, Warszawa 1992.
² Zofia Kossak-Szczucka (1889-1968) – polska powieściopisarka, współzałożycielka dwóch tajnych organizacji w okupowanej Polsce: Frontu Odrodzenia Polski oraz Rady Pomocy Żydom Żegota (wymyśliła jej nazwę). Odznaczona pośmiertnie medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata (1982 r.) i Orderem Orła Białego (2018 r.), zob. Gdak Beata, Okupacyjna twórczość literacka i dziennikarska Zofii Kossak, Katowice 2012.
³ Bitwa nad Bzurą (także bitwa pod Kutnem) – starcie zbrojne, trwające od 9 do 22 września 1939 r. Największa bitwa „Wojny obronnej 1939 r.” stoczona przez dwie polskie armie „Poznań” (gen. Tadeusz Kutrzeba) i „Pomorze” (gen. Władysław Bortnowski) z niemieckimi 8. Armią (gen. Johannes Blaskowitz) i 10. Armią (gen. Walter von Reichenau) z Grupy Armii Południe „Süd” (gen. Gerd von Rundstedt), zob. Wieczorkiewicz Paweł Piotr, Kampania 1939 roku,  Warszawa 2001, Wrzesień 1939. Bitwa nad Bzurą – największe starcie wojny obronnej, https://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/1500089  (wrzesień 2021 r.).

Bibliografia:
Ks. Michał Woźniak, Kronika parafii Chojnata 1911-1920, opr. ks. Ludwik Królik, Warszawa 1999
Ks. Michał Woźniak, Wspomnienia, opr. ks. Ludwik Królik, Warszawa 1999
Ks. Zenon Czumaj, Błogosławiony Michał Woźniak, [w:] „Niedziela podlaska”, nr 19, 2017, s. 7 (https://www.niedziela.pl/artykul/130731/nd/Blogoslawiony-Michal-Wozniak)
Z ziemi pęcickiej. Rzecz o błogosławionym ks. Michale Woźniaku, praca zbiorowa, Pęcice 2019
https://parafia-wisniew.pl/bl-ks-michal-wozniak/
https://rawa.eglos.pl/aktualnosci/item/31617-jak-ksiadz-niemcow-za-nos-wodzil
http://www.sw-wawrzyniec.pl/o-parafii/kutnowscy-blogoslawieni
http://www.swzygmunt.knc.pl/MARTYROLOGIUM/POLISHRELIGIOUS/vPOLISH/HTMs/POLISHRELIGIOUSmartyr3055.htm