Prawosławie: prześladowania duchownych na Litwie cz.1

Marcin Przeciszewski (KAI): Wraz z mężem Andriejem podjęła Pani decyzję o emigracji z Rosji i osiedliście w Wilnie. Dlaczego?

Karina Czerniak: Przejechaliśmy z Moskwy do Wilna jeszcze przed wojną. Nasza decyzja była przemyślana, a wybuch wojny tylko umocnił słuszność naszego wyboru. Najważniejszy motyw naszej przeprowadzki stanowiła świadomość pogłębiającego się kryzysu w Rosji, także w łonie rosyjskiego prawosławia, bez nadziei na jakąkolwiek poprawę. Wobec tego pomyśleliśmy, że na Litwie możemy stać się znacznie bardziej potrzebni, również dla Cerkwi. A decyzję ułatwiły nam bliskie więzi ekumeniczne, głównie z katolikami litewskimi i w całej Europie.

Zresztą bardzo wielu ludzi uważających się za wiernych Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego wyemigrowało z Rosji, podobnie jak my sami. A są to najbardziej myślące i aktywne kadry naszej Cerkwi. Kwestia ich powrotu do Rosji i tego, co wtedy będzie dziać się z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym, decyduje się teraz na Ukrainie.

Nasze działania w Wilnie na pewien czas wyhamowała pandemia, a kiedy zaczęła wygasać, rozpoczęła się wojna. Udało się nam przewieść z Moskwy część biblioteki, zebranej przez krąg uczniów słynnego o. Aleksandra Mienia, i teraz mamy nadzieję, że wkrótce nastąpi jej otwarcie dla czytelników w Wilnie. Jest to biblioteka teologiczna, filozoficzna i dotycząca historii Kościoła. Być może przyciągnie ona nowych ludzi, chcemy organizować w niej różne spotkania, wykłady, dyskusje. Oby to przyniosło pożytek dla Cerkwi. Zobaczymy!

Chcecie działać wśród prawosławnych czy bardziej ekumenicznie, na rzecz budowania pomostów miedzy Kościołami, tak jak od lat robiliście to w Moskwie?

- Nie lubię wyrażenia Kościoły w liczbie mnogiej, wolę powiedzieć: aby przyniosło to pożytek całemu Kościołowi. Korzyść, jaką może przynieść nasza biblioteka, związana jest z językiem rosyjskim, gdyż składa się ona główne z pozycji rosyjskojęzycznych. Dopełnienie literatury w języku rosyjskim literaturą litewską wymaga jeszcze ogromnej pracy. Postaramy się!

Jaka jest sytuacja Kościoła prawosławnego na Litwie, po wybuchu wojny przeciwko Ukrainie. Kościół prawosławny na Litwie podlega Patriarchatowi Moskiewskiemu, na którego czele stoi patriarcha Cyryl Gundajew, wspierający Putina. Z drugiej strony Cerkiew na Litwie działa w niepodległym kraju, w jawny sposób potępiającym Rosyjską agresję przeciwko Ukrainie. Jaka jest jej postawa?

- Gdy tylko zaczęła się wojna Rosji z Ukrainą, kilku kapłanów prawosławnych na Litwie pojęło, że nie mogą w trakcie liturgii modlić za patriarchę Cyryla. Zwrócili się z tym do metropolity Innocentego Wasiliewa, który jest metropolitą wileńskim i litewskim w ramach Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Odpowiedział, że z punktu widzenia prawa kościelnego możliwe jest nie wymieniane w trakcie liturgii imienia patriarchy, a jedynie imię biskupa kierującego miejscową diecezją. Wyglądało na to, że udzielił wspomnianym kapłanom przyzwolenia na niewymienianie imienia Cyryla. Ale potem poprosił ich, aby na wszelki wypadek złożyli prośby o przeniesienie ich w stan spoczynku. Sporządzili oni takie pisma, myśląc, że nie zamierza zrobić z nich użytku, ale już po tygodniu oznajmiono im, że zostali przeniesieni w stan spoczynku, czyli wykreślono ich z listy czynnych kapłanów.

Zaś po kilku następnych dniach księża ci dowiedzieli się, że bez żadnego procesu czy nawet postawienia zarzutów, zostali przeniesieni do stanu świeckiego. Nie mają więc już prawa udzielania sakramentów, odprawiania Eucharystii, spowiadania, itd. Pozbawiono ich nawet prawa do noszenia stroju kapłańskiego. Dla nas jako świeckich zaangażowanych w życie Cerkwi, był to bardzo trudny moment.