Kościół greckokatolicki
Po raz pierwszy w wizycie „ad limina” wzięło udział aż trzech hierarchów greckokatolickich z Polski. Metropolita przemysko-warszawski abp Eugeniusz Popowicz w Dykasterii ds. Świeckich, Rodziny i Życia poruszył kwestię greckokatolickich księży, którzy w większości są żonaci i dają świadectwo, że można żyć po chrześcijańsku w rodzinie. W Kongregacji ds. Duchowieństwa prosił o uwagę dla problemów małżeńskich tych księży. W Najwyższym Trybunale Sygnatury Apostolskiej przypomniał, że eparchie greckokatolickie w Polsce nie mają własnego sądu kościelnego i muszą korzystać z trybunałów łacińskich diecezji w Olsztynie (w pierwszej instancji) i Gdańsku (w drugiej instancji). Zwrócił się więc z prośbą o zgodę na utworzenie trybunału międzyeparchialnego dla całej greckokatolickiej metropolii i wstępnie taką zgodę otrzymał. Z kolei w Sekretariacie Stanu ze zrozumieniem odniesiono się do jego prośby, by biskup greckokatolicki wchodził w Polsce w skład komisji wspólnej, zajmującej się relacjami państwo-Kościół. Abp Popowicz podkreślił też, że 200 tys. ukraińskich emigrantów w Warszawie powinno mieć własną świątynię, jednak do tej pory nie otrzymał odpowiedzi od władz stolicy w tej sprawie.
W Kongregacji ds. Kościołów Wschodnich, z jej prefektem kard. Leonardo Sandrim, jej sekretarzem i innymi osobami rozmawiano o najnowszych wydarzeniach w życiu Kościoła greckokatolickiego w Polsce, a więc o utworzeniu w ub.r. nowej eparchii olsztyńsko-gdańskiej, o nowych granicach eparchii, perspektywach ich rozwoju i przygotowaniach do Synodu Metropolitalnego.
Kościół a polityka
Podczas spotkania z sekretarzem stanu Stolicy Apostolskiej, kard. Pietro Parolinem i jego współpracownikami, starano się prostować fałszywe wyobrażenia o sytuacji społeczno-politycznej w Polsce. Przypomniano o katolickiej nauce społecznej, zwłaszcza w odniesieniu do sfery politycznej i wskazano na potrzebę zachowywania przez Kościół krytycznej wolności we wszystkich przypadkach, niezależnie od barw politycznych. Korygowano obraz lansowany przez media liberalne, że biskupi w Polsce są powiązani z jedną partią polityczną. Podkreślono, że Kościół w Polsce kieruje się zasadą nie utożsamiania się ani z lewicą, ani z prawicą, ani z centrum, ale pragnie być z Ewangelią i wnosić w świat świeże spojrzenie, którego polityka mieć nie może. Przypomniano, że polityka kieruje się dążeniem do władzy i jej utrzymania. Natomiast Kościół musi mieć niezbędny dystans i w sposób wolny wypowiadać się w tych sprawach, które dotyczą zarówno społeczeństwa jak i jedności.
Mówiono też o stanie relacji Kościół – państwo w Polsce. Podkreślono, że najlepiej układają się one na poziomie samorządu, natomiast brak strukturalnego dialogu między różnymi kościołami a parlamentem, nie ma bowiem żadnej grupy łączącej parlamentarzystów wszystkich partii, z którymi Kościoły mogłyby prowadzić dialog. Zwrócono też uwagę, że od dłuższego czasu zamarły prace Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i Konferencji Episkopatu Polski.
Kard. Parolin zachęcał do przemyślenia relacji państwo-Kościół w duchu wzajemnej autonomii i wolności. Kościół nie może oczekiwać żadnych przywilejów, a powinien liczyć przede wszystkim na dobrą współpracę.
Z kolei sekretarz ds. stosunków z państwami w Sekretariacie Stanu, abp Richard Gallagher mówiąc o kwestii właściwego realizowania autonomii i współpracy między Kościołem a państwem, zaznaczył, że Kościół i państwo są autonomiczne, ale ponieważ służą tym samym ludziom, to powinny ze sobą współpracować.
Odbudować autorytet biskupa
Jak odbudować autorytet biskupa i episkopatu? - był to jeden z "ważnych i poważnych" tematów, jaki był poruszany podczas rozmów w watykańskich dykasteriach. Podkreślano, że wszyscy biskupi są adresatami dość mocnej krytyki płynącej z zewnątrz i wewnątrz Kościoła. Dość często spotykano się z opinią, że episkopat nie nauczył się jeszcze w ogóle przyjmować krytyki. Krytyka ta ma wiele płaszczyzn a największe zainteresowanie mediów wzbudza mniej czy bardziej adekwatna reakcja biskupów na wykorzystywanie seksualne nieletnich przez osoby duchowne.
Tematem było też mniejsze lub większe uwikłanie biskupów i księży w politykę albo nierealizowanie modelu relacji państwo-Kościół, o którym mówi konkordat, opartych na zasadzie autonomii i współpracy obu podmiotów.
Wśród wielu pytań krytycznych padała też kwestia, na ile episkopat jest wewnętrznie podzielony, a na ile jest jednością. Niekiedy oczekuje się od biskupów dystansowania się wobec wypowiedzi niektórych współbraci biskupów. Podkreślano, że dzisiaj nie jest łatwo przewodzić Kościołowi i brać za niego odpowiedzialność a także ewangelizować. Przypomniano, że jeszcze niedawno głos episkopatu był oczekiwany nie tylko w kwestiach konfesyjnych, ale w wielu sprawach społecznych i moralnych i liczył się jego zewnętrzny autorytet.
Nadużycia seksualne
Temat nadużyć seksualnych osób duchownych był ważnym tematem podczas wielu spotkań, ale nie dominującym. Rozmawiano o tym m. in. w Kongregacji Nauki Wiary i Kongregacji ds. Duchowieństwa. Biskupi przekazali dokument - w języku włoskim i angielskim - który pokazuje działania Kościoła w Polsce w sprawie ochrony dzieci i młodzieży przed nadużyciami seksualnymi a przede wszystkim w sprawie pomocy ich ofiarom m.in. poprzez powołanie Fundacji św. Józefa. Pokazuje on jak Kościół oczyszcza się z tych przestępstw i jakie środki stosuje na przyszłość. Chce się przede wszystkim zajmować ofiarami i im pomagać. Z rozmów wynikało, że Stolica Apostolska docenia te działania. Podkreślono, że kryzys nadużyć dotknął cały Kościół i wszyscy potrzebują oczyszczenia.
Prefekt Kongregacji ds. Biskupów, kard. Marc Ouellet, odnosząc się do Listu apostolskiego Motu Proprio „Vos estis lux mundi”, który zawiera przepisy, jakie powinno się zastosować w przypadku zawiadomienia o możliwości popełnienia przez duchownego przestępstwa seksualnego wobec osoby małoletniej lub bezradnej, a także wytoczenia postępowania i karania biskupów za tuszowanie takich przypadków, przypomniał, że normy te weszły w życie 1 czerwca 2019 i zostały zatwierdzone ad experimentum na okres trzech lat. Zatem trzeba ocenić, jakie korekty będą w nim potrzebne.
Nie zabrakło uwag krytycznych dotyczących stanowiska Stolicy Apostolskiej wobec księży biskupów, którzy zostali obłożeni karami za niedociągnięcia, uchybienia czy zapomnienia w prowadzeniu spraw duchownych oskarżonych o pedofilię. A zostali do tego zobowiązani przez nową sytuację prawną, która się wytworzyła po 2019 roku. Biskupi zwracali uwagę, na dysproporcję między karami, które zostały nałożone na biskupa po wstępnym dochodzeniu.
W Kongregacjach ds. Duchowieństwa i ds. Biskupów mówiono m. in. o sprawach karnych związanych z tymi przestępstwami. Akcentowano przestrzeganie porządków prawnych, cywilnych i karnych obowiązujących w poszczególnych krajach. Zwracano też uwagę, że aby starannie prowadzić procesy, trzeba odpowiednio zdiagnozować stopień winy oskarżonego. Od tego zależy proporcjonalna i sprawiedliwa kara. Nie można orzekać winy, jeśli nie została ona wystarczająco udowodniona. Zwracano uwagę na przestrzeganie zasad sprawiedliwości w dochodzeniach, które prowadzi się w diecezji i procesach zleconych biskupom diecezjalnym przez Kongregację Nauki Wiary.
W Trybunale Penitencjarii Apostolskiej podjęto także temat fałszywych oskarżeń wysuwanych pod adresem duchownych i świeckich w kwestii pedofilii.
W Papieskiej Radzie do spraw Ochrony Małoletnich rozmawiano o prewencji i o tym, że ten temat musi być obecny w formacji kapłańskiej. Kleryków trzeba uwrażliwiać na tę sprawę, ale też przede wszystkim zatroszczyć się, żeby pomóc im w dojrzewaniu.
Co? Gdzie? Kiedy?
