Po co Kościołowi prawo?

Po co Kościołowi kodeks prawa kanonicznego? Nie wystarczy Dekalog, Ewangelia i przykazanie miłości?

Człowiek ochrzczony wchodzi w relacje z Bogiem i innymi ludźmi. Te relacje trzeba jednak bliżej określić. Podstawą życia chrześcijańskiego jest prawo Boże (Dekalog i Ewangelia), które wymaga „przełożenia” na konkretne normy prawne, niezbędne zresztą w każdej społeczności, stosownie do zasady „Ubi societas, ibi lex” (Gdzie społeczność, tam jest potrzebne prawo). KPK to właśnie „przełożenie” ogólnych zasad prawa Bożego na konkretne normy regulujące relacje osoby ochrzczonej w stosunku do Boga, Kościoła i świata. Trzeba przy tym podkreślić, że prawo Boże stanowi fundament prawa kanonicznego.

Dlaczego więc pierwszy KPK powstał dopiero w 1917 r.?

Zjawisko kodyfikacji w sensie ścisłym pojawiło się w świecie dopiero w XIX stuleciu. Choć pierwszy KPK powstał w 1917 r., to Kościół, poza tradycją i zwyczajem, od zarania swoich dziejów miał własne normy prawne (wydawane przez papieży i sobory), które ciągle uzupełniano, modyfikowano i układano w zbiory (najwcześniejszym jest „Apostolskie podanie Hipolita Rzymskiego” z 218 r.). W oparciu o powstające na przestrzeni stuleci, w różnych stronach świata chrześcijańskiego, coraz to nowe zbiory prawa kameduła boloński Gracjan, teolog i prawnik, profesor uniwersytetu bolońskiego, uchodzący za ojca kanonistyki, ok. 1140 r. dokonał syntezy obowiązującego prawa kanonicznego („Dekret Gracjana”); był to jednak zbiór prywatny. Natomiast Grzegorz IX powierzył swojemu kapelanowi, Rajmundowi z Peñafort, również profesorowi bolońskiemu, sporządzenie nowego zbioru, który w 1234 r. papież ogłosił jako „kodeks” obowiązującego prawa w całym Kościele („Dekretały Grzegorza IX”); był to więc zbiór urzędowy. Narastanie w kolejnych stuleciach norm prawnych sprawiło, że utworzono pięć kolejnych zbiorów urzędowych, a w 1582 r. powstał obejmujący je „Corpus Iuris Canonici”, ogłoszony przez Grzegorza XIII. Zbiór ten uwzględniał m.in. reformatorskie postanowienia Soboru Trydenckiego (1545–1563). Niełatwego dzieła formalnej już kodyfikacji prawa kanonicznego podjął się w 1904 r. Pius X, a ukończył je jego następca Benedykt XV, promulgując 27 maja 1917 r. kodeks prawa kanonicznego.

Czytaj dalej w e-wydaniu lub wydaniu drukowanym
Idziemy nr 04 (899), 22 stycznia 2023r.
całość artykułu zostanie opublikowana na stronie po 28 stycznia 2023