Patronka Trybunału

– W 1580 r. kiedy obraz Matki Bożej Trybunalskiej ofiarowano Trybunałowi Koronnemu, czyli najwyższemu sądowi Rzeczypospolitej, codziennie upraszano przed nim Boga o mądre i rozumne serca dla sędziów – przypomina abp Marek Jędraszewski.

Matka Boża Trybunalska od 500 lat (!) wpisuje się w dzieje polskiego parlamentaryzmu. Jej rolę potwierdziło oficjalne ogłoszenie Trybunalskiej Pani patronką polskich parlamentarzystów 26 maja 2007 r.

Dlaczego w Piotrkowie

Wizerunek nabrał szczególnego znaczenia po ustanowieniu w Piotrkowie Trybunału Koronnego w 1578 r., czego dokonał król Stefan Batory. Był to przełom w dziejach polskiego sądownictwa, bo w ten sposób oddzielono władzę sądowniczą od ustawodawczej i wykonawczej. Dwa lata później Matka Boża Trybunalska została ofiarowana Trybunałowi Koronnemu jako swego rodzaju patronka. Jej obraz przebywał w tym czasie w piotrkowskim kościele farnym św. Jakuba. Na czas od jesieni do wiosny każdego roku, kiedy odbywały się posiedzenia Trybunału, obraz przenoszono do kaplicy sądowej znajdującej się w nieistniejącym dziś ratuszu. Przejście odbywało się w niezwykle podniosłej atmosferze. Po nabożeństwie w kościele farnym i po uroczystym odśpiewaniu Veni Creator ruszała do ratusza procesja; brali w niej udział wszyscy sędziowie z obywatelami, którzy mieli sprawy w sądzie, a także cały garnizon wojskowy dany do ochrony Trybunału. Obraz Matki Bożej, niesiony pod baldachimem, otaczały tłumy wiernych śpiewających „Pod Twoją obronę”. Podczas sesji Trybunału codziennie odprawiano Mszę Świętą w intencji sprawiedliwych wyroków, a przed wizerunkiem Matki Bożej czytano rotę przysięgi. Znaczące miejsce w zyciu publicznym zajmowali w Piotrkowie jezuici, obecni tam od 1558 roku.

Po zakończeniu kadencji obraz równie uroczyście powracał do fary, gdzie specjalnym nabożeństwem zamykano kolejną sesję Trybunału. Tak działo się przez ponad dwa wieki. Do Matki Bożej Trybunalskiej modlili się wszyscy: sędziowie, pokrzywdzeni, skazańcy i zwykli mieszkańcy Piotrkowa, a Maryja przychodziła z pomocą.

Przed Tron Boga

Tuż przed zatwierdzeniem drugiego rozbioru Polski, w 1792 r., zaborcy znieśli Trybunał Koronny w Piotrkowie. W historii obrazu Matki Bożej rozpoczął się nowy okres, dzielony z losami Ojczyzny. Zaborcy chcieli spacyfikować kult Madonny w cudownym wizerunku. Obraz zamknięto w archiwum trybunalskim piotrkowskiego ratusza. Niczym w celi, więziony był w wilgotnym pomieszczeniu, gdzie przebywał przez 37 lat. Uwolnił go dopiero należący do zakonu pijarów o. Józef Szeleski, ówczesny rektor pojezuickiego – zakon uległ kasacie – kościoła św. Franciszka Ksawerego. Na podstawie aktu notarialnego spisanego 12 lutego 1829 r., za zgodą Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, o. Szeleski wyniósł obraz z ratuszowego archiwum.

Wtedy potwierdziło się, jak piotrkowianie kochają swoją Matkę. Kiedy obraz przenoszono uroczyście do pojezuickiej świątyni i umieszczano w ołtarzu głównym, towarzyszył mu tłum czcicieli Pani Trybunalskiej. W trudnej epoce rozbiorów, gdy sprawiedliwość ludzka całkowicie zawiodła, a wytęskniona wolność nie nadchodziła, wierni przynosili swe skargi do stóp Matki Bożej. Prosili, by je złożyła przed Bożym Trybunałem. A ona znów pomagała – wierna i niezawodna.

Po kasacie zakonu pijarów kult Matki Bożej szerzyli kapłani diecezjalni. Obraz ważny był dla Kościoła w Polsce. Cudowny wizerunek Matki Bożej Trybunalskiej wziął udział w uroczystych obchodach 50-lecia ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. W 1905 r. zorganizowano z tej okazji w Warszawie Wielką Wystawę Mariańską. Piotrkowski obraz ze względu na historyczno-narodowe znaczenie oraz walory artystyczne został wtedy przewieziony do stolicy.

W uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 15 sierpnia 1918 r., kiedy dobiegała końca I wojna światowa, do kościoła św. Franciszka Ksawerego w Piotrkowie, w której od 1829 r. znajduje się cudowny wizerunek, powrócili jezuici. Trybunalskiej Pani zawierzyli wszystkie sprawy odzyskującej wolność Ojczyzny, inicjując działalność grup Sodalicji Mariańskich.

Kult Matki Bożej Trybunalskiej trwa nieprzerwanie do dziś. Miejscowa ludność, jak i pielgrzymi z różnych części Polski tłumnie gromadzą się przed wizerunkiem i polecają swoje prośby. W każdą sobotę po odprawianej o godz. 17 Mszy Świętej w intencjach polecanych wstawiennictwu Trybunalskiej Pani odmawiana jest nowenna z prośbami i podziękowaniami. Uroczystości odpustowe odbywają się 3 grudnia, w liturgiczne wspomnienie św. Franciszka Ksawerego.