Papa polaco

Dla jednych jest wzorem zaangażowania społecznego, dla innych promotorem misji i rodziny, a pozostali są mu wdzięczni za przywiązanie do ich iberyjskiej ojczyzny. Jan Paweł II jest od ponad 30 lat kluczową figurą relacji polsko-portugalskich. Pomimo upływu czasu popularność papieża z Wadowic, nazywanego nad Tagiem Papa polaco, wciąż nie słabnie.

– Symbolem związków pomiędzy Polską a Portugalią jest dziś pielgrzym, obecny masowo na pokładach samolotów udających się w obu kierunkach. Polacy zwykle docierają tu, by odwiedzić sanktuarium w Fatimie, z kolei Portugalczycy lecą do Polski, aby zwiedzać ten dla nich wciąż tajemniczy kraj śladami Karola Wojtyły – wyjaśnia lizboński ekspert turystyczny Miguel Pinto.

W miejscach publicznych

Portugalczycy, którzy nie przywiązują zwykle wagi do nazw ulic, orientując się w terenie po punktach charakterystycznych, już za życia uczcili Jana Pawła II ulicami, pomnikami, a nawet obiektami użyteczności publicznej. Aleja Joao Paulo II w Lizbonie zaistniała grubo przed kwietniem 2005 r. Popularność świętego dziś Jana Pawła II jest zrozumiała: pojawiał się wśród Portugalczyków co dziewięć lat i był jedynym papieżem, który na ten południowo-zachodni kraniec Europy zaglądał więcej niż jeden raz. Zdania są tu zresztą podzielone. Wielu historyków uważa bowiem, że do wizyt papieża Polaka w Portugalii należy zaliczać także jego międzylądowanie w 1983 r. w Lizbonie w drodze do Ameryki Południowej. Szybkim odwiedzinom towarzyszyło wtedy przemówienie do licznie zgromadzonych na lotnisku mieszkańców stolicy.

Papież Polak, także dzięki znajomości portugalskiego, szybko został ulubieńcem Portugalczyków. W ich języku Jan Paweł II nie tylko wygłaszał płomienne kazania, ale również potrafił opowiadać anegdoty i żartować. Interesował się też sprawami byłych portugalskojęzycznych kolonii, interweniował w sprawie niepodległości Timoru Wschodniego, odwiedzał uciemiężonych przez dyktatury komunistyczne mieszkańców dawnych portugalskich posiadłości zamorskich, m.in. w Angoli.

– Nie jesteśmy gorsi od Portugalczyków. Prawdopodobnie wkrótce jedna z głównych ulic Luandy, naszej stolicy, będzie nosić imię tego wielkiego człowieka – zdradza nam jeden z angolskich dyplomatów.

Władze portugalskiej stolicy wybrały dla Jana Pawła II ulicę w zamieszkałej przez wielu imigrantów dzielnicy Chelas. Nieopodal jest inny polski akcent – kościół pod wezwaniem św. Maksymiliana Marii Kolbego, prowadzony przez ojców franciszkanów.

W wielu portugalskich miastach, poza ulicami Jana Pawła II, stoją też pomniki przedstawiające papieża Polaka, m.in. w Coimbrze, Funchal, Cascais oraz w Fatimie. Wybudowany w 2007 r. pomnik Jana Pawła II na terenie tego sanktuarium stał się jedną z jego największych wizytówek. Poza figurką Matki Bożej Fatimskiej i grobami uczestniczących w objawieniach z 1917 r. pastuszków, także już świętych, to właśnie pomnik papieża z Polski jest najczęściej odwiedzanym miejscem w tej sławnej miejscowości, goszczącej ostatnio masowo przyjeżdżających tu pielgrzymów z całego świata.

Imię Jana Pawła II nosi w Portugalii także kilka dużych i znaczących obiektów użyteczności publicznej, w tym lotnisko w Ponta Delgada, głównym mieście Azorów, biblioteka uniwersytecka w Lizbonie, a także… stadion miejski w Fatimie.

Pierwszy kościół

Specyfiką popularności Jana Pawła II w Portugalii jest to, że jego imię noszą świeckie miejsca publiczne, a nie obiekty sakralne. Tablice pamiątkowe czy pomniki jemu poświęcone umieszcza się zaś raczej na zewnątrz, a nie we wnętrzach świątyń. Przykładem może być parafia w podlizbońskim Porto Salvo, gdzie w ubiegłym roku przy nowo wybudowanej świątyni stanął duży monument św. Jana Pawła II.