Organizacje katolickie - największa po podmiotach publicznych sieć pomocowa

Działalność charytatywna organizacji przyparafialnych

W 11 tysiącach parafii katolickich w Polsce działa ponad 65,5 tys. organizacji przyparafialnych. W ciągu ostatnich trzech dekad liczba tych organizacji wyraźnie wzrastała. Dla porównania, w 1998 r. ich liczba wynosiła ok. 40 tys. Wzrosła również liczba członków tych organizacji. W 1998 było ich ok 2,1 mln., w 2018 – ok. 2,6 mln.

Blisko 52 proc. wspólnot przyparafialnych prowadzi działalność charytatywną. Można oszacować, że zaangażowanych w nią jest ok. miliona osób, w tym ok. 750 tys. kobiet. 25 proc. grup swoją działalnością obejmuje nie tylko własną parafię.

Założycielami tego typu organizacji są duszpasterze pracujący na terenie danej parafii (51 proc.), w jednej trzeciej przypadków inicjatywa tworzy się jako efekt współpracy duszpasterza z osobami świeckimi, zaś w 17 proc. osoby świeckie samodzielnie zakładają organizację. Większość organizacji, przynależy do szerszych struktur organizacyjnych, z czego około 40 proc. z nich przynależy do sformalizowanych organizacji czy ruchów, np. Caritas. Blisko 36 proc. wspólnot nie przynależy do większych podmiotów, zaś 26 proc. przynależy do struktur nieformalnych, np. ministranci.

Odbiorcami pomocy są najczęściej dzieci i młodzież, zwłaszcza zagrożona wykluczeniem ale także osoby starsze, ubodzy i niepełnosprawni.

Działalność charytatywna wspólnot, w blisko połowie przypadków (49 proc.), odbywa się w porozumieniu i współpracy z instytucjami publicznymi (w tym edukacyjnymi i kulturowymi), choć wsparcie finansowe na działalność ze środków publicznych otrzymuje jedynie 8 proc. takich organizacji. Zdecydowana większość organizuje pomoc dzięki wsparciu płynącemu ze zbiórek i darowizn. Blisko jedna czwarta wspólnot pozyskuje przychody dzięki własnej działalności.

Organizacje charytatywne o charakterze przyparafialnym, które występują w największej liczbie parafii w Polsce i gromadzą najwięcej członków to Parafialne Zespoły Caritas i Zespoły Charytatywne, Szkolne Koła Caritas oraz grupy AA.

Wiele przyparafialnych grup charytatywnych boryka się z problemem niedoboru osób, które mogłyby się zaangażować w pracę wspólnoty. Istnieje problem demograficzny, związany z zachwianiem zastępowania starszych członków, przez osoby młode.

Działalność kościelnych organizacji charytatywnych w czasie pandemii

80 proc. organizacji badanych na potrzeby opublikowanego w marcu br. raportu ISKK wskazało, że pandemia negatywnie wpłynęła na sposób i charakter ich funkcjonowania. Bezpośredni wpływ na zmiany miały zarówno nowe przepisy sanitarno-epidemiologiczne, jak również transmisja wirusa wśród pracowników i beneficjentów organizacji. Deklarowano również trudności finansowe spowodowane zarówno przez wzrost kosztów funkcjonowania (np. konieczność zakupu środków dezynfekcyjnych), jak i trudności z pozyskiwaniem finansowego wsparcia. Wiele organizacji dostosowało jednak swą pracę do nowych potrzeb związanych z pandemią a nawet rozszerzyło działalność obejmując kolejne grupy potrzebujących.

Caritas Polska uruchomiła w marcu 2020 r. dwa interwencyjne projekty pomocowe skierowane do najbardziej potrzebujących i dotkniętych skutkami trwającej epidemii – seniorów i medyków. Wsparcie w postaci komputerów do nauki zdalnej dotarło również do dzieci. Łącznie w ramach akcji #WdzięczniMedykom Caritas Polska zebrała od darczyńców środki i wyposażenie dla służby zdrowia o wartości ponad 9 mln zł. Pozwoliło to na przekazanie ponad 100 placówkom ochrony zdrowia oraz kilkudziesięciu domom pomocy społecznej m.in. 100 respiratorów, 10 tys. kombinezonów ochronnych, ponad 300 tys. maseczek chirurgicznych, ponad 250 tys. rękawiczek ochronnych, 2 tys. przyłbic oraz kilkunastu specjalistycznych łóżek szpitalnych.

Siostry z niemal wszystkich zakonów bardzo mocno zaangażowały się w pomoc najbardziej potrzebującym w okresie pandemii. W końcu kwietnia 2020 r. w związku z brakami personalnymi spowodowanymi epidemią w szpitalach, hospicjach, DPS-ach, ZOL-ach czy w ośrodkach Caritas podjęło dodatkową pracę niemal 400 sióstr. Ponad tysiąc sióstr zaangażowało się w szycie maseczek i fartuchów, a ponad 300 – w robienie zakupów dla samotnych i starszych , opiekę nad rodzinami w czasie kwarantanny czy wsparcie psychologiczne i edukacyjne. Zakony żeńskie świadczyły również pomoc materialną dla osób, które w wyniku pandemii straciły źródło utrzymania.

Wszystkie żeńskie zgromadzenia zakonne podjęły się odmawiania codziennego różańca o godz. 20.30 w intencji ustania epidemii i wszystkich chorych, uczestniczyły w dodatkowych adoracjach Najświętszego Sakramentu oraz podejmowały post ścisły i inne wyrzeczenia.

Od samego początku epidemii na apele o pomoc w domach pomocy społecznej czy zakładach opieki leczniczej odpowiedzieli też zakonnicy. Do końca grudnia 2020 r. w dzieła pomocowe, zgłoszone do sekretariatu Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich, zaangażowało się 218 zakonników, z których część pomagała nawet w kilku miejscach, w większości w DPS-ach i ZOL-ach.

Pomocy ze strony zakonników mógł doświadczyć także w czasie epidemii personel medyczny. Pracownikom służby zdrowia zostały udostępnione zakonne obiekty, gdzie mogli odpocząć po pracy, nie mogąc wrócić do swoich domów. Zakonnicy uczestniczyli także w akcjach „adoptuj medyka” i „strażacy medykom”.

W wielu miejscach powstawały wspólnoty międzyprowincjalne czy nawet międzyzakonne służące pomocą. Tak było np. w DPS-sach w Lublińcu, w Czerchichowie, czy w Legnickim Polu.