Odnowiciel Kościoła na Kresach

W liście z 24 maja 2000 r. na pięćdziesięciolecie kapłaństwa kard. Jaworskiego, papież Jan Paweł II pisał: „Od długiego już czasu, a nawet od lat młodości, uważam ciebie, czcigodny bracie za wiernego przyjaciela, żywiąc uznanie dla twojej głębokiej duchowości, wyjątkowej erudycji w dziedzinie filozofii i teologii oraz całkowitego zawierzenia woli Bożej”.

Marian Jaworski urodził się 21 sierpnia 1926 r. we Lwowie. Tam też w 1945 r. wstąpił do seminarium duchownego. Jeszcze w tym samym roku seminarium lwowskie zostało ewakuowane do klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie kontynuował studia. Z tego też okresu pochodzi jego silny kult Matki Bożej Kalwaryjskiej. Święcenia przyjął w roku 1950 z rąk arcybiskupa lwowskiego Eugeniusza Baziaka. Po krótkiej pracy duszpasterskiej w parafii Basznia Dolna i Poroninie, odbył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskał doktorat z teologii. Następnie został kapelanem abp. Baziaka. Kolejny doktorat – tym razem z filozofii – obronił na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a habilitował się na Akademii Teologii Katolickiej (obecnie UKSW).

W latach pięćdziesiątych w Krakowie ks. Jaworski spotkał młodszego o 6 lat ks. Karola Wojtyłę. Połączyło ich zamiłowanie do nauki i prowadzone duszpasterstwo wśród młodzieży. Ale – jak podkreślał w tych dniach kard. Stanisław Dziwisz – tych „dwóch wielkich ludzi Kościoła, połączyła aż do śmierci głęboka wiara i miłość Kościoła – odwaga i gotowość służenia Kościołowi w trudnych czasach”. Ks. Marian Jaworski, podobnie jak kardynał Karol Wojtyła – Jan Paweł II, naznaczony był stygmatem cierpienia. Podróżując w 1967 roku do Olsztyna, gdzie miał zastąpić krakowskiego kardynała, w katastrofie kolejowej pod Działdowem stracił lewą rękę. To nieszczęście jeszcze bardziej zbliżyło go do kard. Wojtyły, który odczytał wydarzenie, jako cierpienie za niego. Przez wiele lat ks. Jaworski był wykładowcą w krakowskich seminariach duchownych, na KUL oraz ATK. Wraz z kard. Karolem Wojtyłą podejmował starania o uznanie przez władze państwowe fakultetów teologicznych.

Gdy Jan Paweł II utworzył 8 grudnia 1981 r. w Krakowie Papieską Akademię Teologiczną, został jej pierwszym rektorem. Wcześniej przez pięć lat był dziekanem Papieskiego Wydziału Teologicznego w Krakowie. W 1984 r. został mianowany przez papieża administratorem apostolskim tej części archidiecezji lwowskiej, która pozostała w granicach Polski z siedzibą w Lubaczowie. Sakrę biskupią przyjął 23 czerwca 1984 r. z rąk kard. Franciszka Macharskiego. Do herbu biskupiego wpisał słowa – „Dla mnie życiem jest Chrystus” (Flp 1, 21).

Kiedy warunki polityczne pozwoliły, w 1991 r. został metropolitą lwowskim. Ingres do archikatedry we Lwowie odbył 18 maja 1991 r., a rok później został przewodniczącym Konferencji Episkopatu Rzymskokatolickiego Ukrainy. Jako drugie – po polskim – przyjął wtedy obywatelstwo ukraińskie. Przeprowadził Synod Archidiecezjalny, a w czerwcu 2001 r. gościł na Ukrainie Jana Pawła II. W 1998 r. Jan Paweł II mianował abp. Mariana Jaworskiego kardynałem in pectore, a trzy lata później ogłosił jego nominację.

Kardynał szczególną troską otaczał utworzone we Lwowie seminarium duchowne, sprawę powołań kapłańskich, remonty i budowę kościołów, a także odzyskiwanie przejętych przez państwo świątyń. W znacznej mierze udało mu się doprowadzić do uspokojenia napiętych niekiedy relacji między katolikami obrządku rzymskiego a unitami. O rozmachu jego pracy duszpasterskiej świadczy fakt, że kiedy w 1991 r. obejmował archidiecezję lwowską, liczyła ona kilka parafii i kilkunastu księży, a gdy ją kończył w 2008 r. parafii było 290, księży 490, istniały 122 domy zakonne i siedem seminariów duchownych. Podczas rządów przez niego archidiecezją lwowską, na ołtarze został wyniesiony jeden z jego poprzedników na stolicy biskupiej we Lwowie abp Józef Bilczewski.

Jako bliski przyjaciel papieża Polaka, kard. Jaworski był w gronie osób, które towarzyszyły Janowi Pawłowi II w ostatnich chwilach ziemskiego życia. To on udzielił mu również przed śmiercią sakramentu namaszczenia chorych.

W 2017 r. „w uznaniu znamienitych zasług dla odbudowy życia religijnego na Kresach Wschodnich oraz pogłębiania dialogu ekumenicznego, za osiągnięcia naukowe w dziedzinie filozofii i teologii” kard. Jaworski otrzymał od prezydenta Andrzeja Dudy Order Orła Białego. Najwyższe polskie odznaczenie przekazał jako wotum wdzięczności do sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej. Również władze Ukrainy doceniały pracę kardynała, czego dowodem jest przyznanie mu przez kolejnych prezydentów Leonida Kuczmy i Wiktora Juszczenki Orderów Jarosława Mądrego najpierw V a potem IV klasy.

Kardynał był doktorem honoris causa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, a także Uniwersytetu w Bochum. Od 2006 r. był honorowym obywatelem Krakowa, gdzie mieszkał od przejścia na emeryturę w 2008 roku.