Lekcja do odrobienia

„Boże Abrahama, Boże Proroków, Boże Jezusa Chrystusa – w Tobie zawarte jest wszystko, do Ciebie zmierza wszystko, Ty jesteś kresem wszystkiego. Wysłuchaj naszych modlitw, jakie zanosimy za naród żydowski, który – ze względu na swoich przodków – jest Tobie nadal bardzo drogi.”

To fragment modlitwy Jana Pawła II. Zabrzmiała publicznie dwadzieścia lat temu, w Warszawie, u stóp pomnika Umschlagplatz. O tę modlitwę poprosił papieża Polaka szwajcarski wydawca Steven Goldstein, wspierała go s. Dominika Zaleska ze Zgromadzenia Notre Dame de Sion, całość koordynował bp Stanisław Gądecki z Gniezna. Powołana w skład Komitetu Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem, byłam aktywnym uczestnikiem tamtych wydarzeń. Steven Goldstein wydrukował wtedy milion obrazków z tą modlitwą i zilustrował ją wspólną fotografią Jana Pawła II i rabina Elia Toaffa w rzymskiej synagodze. Do dziś obrazki krążą po Polsce, a modlitwa poszła w świat i łączy chrześcijan i Żydów w wielu miejscach.

Jan Paweł II modlił się wtedy przy dwóch warszawskich pomnikach. Pomnik Umschlagplatz upamiętnia miejsce, skąd w czasie niemieckiej okupacji Żydzi z warszawskiego getta odjeżdżali na śmierć do Treblinki i innych niemieckich obozów zagłady.

Drugie miejsce to pomnik Poległych i Pomordowanych na Wschodzie, dokąd papież udał się bezpośrednio od pomnika Umschlagplatz. W ten sposób połączył modlitwą dwa miejsca polskich dziejów. Ten drugi pomnik swoim wagonem pełnym symbolicznych nagrobków – wśród gąszczu krzyży są tam też macewa i nagrobek tatarski – upamiętnia z kolei ofiary komunistycznego totalitaryzmu, drugiego, który niszczył Polskę i jej obywateli.

Do tej pory nie umiemy odczytać tej wielkiej nauki polskiego papieża, nie udało nam się podjąć tamtej jego wskazówki: aby iść w modlitwie od jednego do drugiego pomnika i w ten sposób łączyć pamięć o wszystkich mieszkańcach naszej ziemi zamordowanych w czasach niemieckiego hitleryzmu i sowieckiego komunizmu.

Działo się to 11 czerwca 1999 r. Dwa dni później Jan Paweł II ogłosił listę 108 polskich męczenników z czasów II wojny światowej. Wśród nich tych, którzy zginęli za ratowanie Żydów, jak dwie niepokalanki: s. Maria Ewa od Opatrzności, czyli Bogumiła Noiszewska (1885-1942), lekarka i nauczycielka, i s. Maria Marta od Jezusa, Kazimiera Wołowska (1879-1942), jej przełożona z klasztoru w Słonimie, gdzie podczas wojny obie organizowały tajne nauczanie, stałą pomoc dla głodujących, zwłaszcza dla rodzin uwięzionych i pomordowanych oraz Żydów.

Ale już podczas pierwszej pielgrzymki do Polski, jako pierwszy w historii papież, Jan Paweł II odwiedził b. niemiecki obóz zagłady Auschwitz-Birkenau. „Nie mogłem tutaj nie przybyć jako papież” – mówił, wspominając częste wcześniejsze pobyty, kiedy był krakowskim biskupem. Jego kazanie z oświęcimskiej Mszy Świętej powinniśmy przerabiać na wykładach o prawach człowieka i warunkach światowego pokoju.

Mamy jeszcze bardzo dużo do odrobienia z lekcji, które zostawił nam nasz święty papież.