Jan Paweł II w 1982 r. stwierdził jednoznacznie: „Potępiam, w sposób najbardziej jednoznaczny i formalny, eksperymentalne manipulowanie ludzkim embrionem, ponieważ istota ludzka od chwili poczęcia aż do śmierci nie może być wykorzystywana dla jakiegokolwiek celu”.
Z datą 22 lutego 1987 r. ukazała się Instrukcja Kongregacji Nauki Wiary „Donum vitae” o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania – odpowiedzi na niektóre aktualne zagadnienia. Kolejnym ważnym dokumentem w tej dziedzinie była encyklika św. Jana Pawła II „Evangelium vitae” z 25 marca 1995 r., która – obok wielu innych tematów – podejmowała również sprawy sztucznego zapłodnienia.
W kwestie bioetyczne bardzo silnie angażuje się już od końca lat 80. episkopat Francji. Podkreślił wówczas w ślad za watykańską instrukcją „Donum vitae”, że z etycznego punktu widzenia wszystkie metody sztucznego zapłodnienia są nie do przyjęcia, a pojawienie się dawcy spermy z zewnątrz (jak to się dzieje w wypadku in vitro) rodzi szereg istotnych pytań np. co do tożsamości poczętego w ten sposób dziecka. Również Kościół katolicki w Niemczech od początku był przeciwny stosowaniu tej metody i wielokrotnie opowiadał się za maksymalną ochroną zarodków. Zarodek, jako początkowa forma życia ludzkiego, w sposób szczególny narażona na wpływy i możliwości wykorzystania przez osoby trzecie, ma pełne prawo do życia i nieograniczonej jego ochrony w chwili zapłodnienia – stwierdził w marcu 2002 r. ówczesny przewodniczący episkopatu tego kraju, biskup (obecnie kardynał) Karl Lehmann. Swoje stanowisko hierarchowie podtrzymali w 2003 r. Gdy minister sprawiedliwości Brigitte Zypries miała wątpliwości, czy zarodek użyty do zapłodnienia in vitro ma „godność człowieka”, episkopat w specjalnym oświadczeniu z 29 października 2003 r. przypomniał, że przyjmując, iż życie ludzkie zaczyna się po połączeniu się komórki jajowej z plemnikiem, pani minister odmawia temu życiu bezwzględnej ochrony.
Episkopat Włoch w orędziu na 25. Dzień Życia, obchodzony 2 lutego 2003 r., przypomniał, że „życie jest darem, którym się nie handluje”. Uznając „szlachetne” prawo małżonków do posiadania dzieci, biskupi zaznaczyli, że nie można do niego dążyć za wszelką cenę i żadne społeczeństwo nie może kierować się nieograniczoną koncepcją posiadania. „Nie wszystko można posiadać, nie wszystkim można handlować” – ostrzegli hierarchowie.
W 2008 r. ówczesny przewodniczący Konferencji Biskupów Anglii i Walii kard. Cormac Murphy-O’Connor ogłosił przesłanie, w którym m.in. nawiązał do toczącej się w tym czasie w parlamencie brytyjskim dyskusji nad ustawą o zapłodnieniu ludzkim i embriologii. Przestrzegł, że uchwalenie jej oznaczać będzie rozszerzenie badań naukowych na zarodki ludzkie, a nawet pozwoli tworzyć zwierzęce i ludzkie zarodki hybrydowe do dalszych badań. Kardynał zaznaczył także, iż głębokie zatroskanie z powodu moralnych skutków przyszłej ustawy wyrażają wyznawcy różnych religii.
Wcześniej – 20 czerwca 2006 r. – w rozmowie z ministrem zdrowia Wielkiej Brytanii obecny arcybiskup senior Westminsteru jeszcze raz podkreślił, że ochrona życia ma wymiar nie tylko, a nawet nie tyle religijny, ile przede wszystkim ogólnoludzki. Dodał, że co roku na Wyspach dokonuje się średnio 190 tys. aborcji, czyli o ponad 20 proc. więcej niż jest wszystkich ciąż.
Kilka ważnych dokumentów na omawiany temat ogłosili w tym roku biskupi Austrii. Nie licząc wystąpień z lat poprzednich, 3 czerwca zaprotestowali oni przeciw uchwalonej ostatecznie w styczniu znowelizowanej ustawie „o medycynie reprodukcyjnej”, w znacznym stopniu liberalizującej dotychczasowe przepisy. „Jest to etyczny przełom i błąd” – stwierdził austriacki episkopat w swym oficjalnym stanowisku. Swoje oficjalne stanowisko biskupi złożyli w parlamencie w ustawowym terminie przed uchwaleniem ustawy, wzywając do wycofania projektu i poddania go pod szeroką dyskusję.
Czy po to tworzy się życie ludzkie, aby je niszczyć?
– wołają zgodnie biskupi w całej Europie
Biskupi austriaccy wskazali przy okazji na pozytywny przykład obowiązującej obecnie we Włoszech regulacji z lutego 2004 roku, która życie ludzkie w jego wczesnym stadium chroni przed selekcją i eksperymentami. Niezależnie od moralnej oceny zapłodnienia in vitro należy także zastanowić się nad zagrożeniami dla zdrowia i psychiki osób – podkreśla oświadczenie episkopatu austriackiego.
Katoliccy biskupi Białorusi w komunikacie z 28 czerwca 2010 r. przypomnieli, że „każde życie pochodzi od Boga i jedynie On jest jego Panem, tylko On jako Stwórca decyduje o powstaniu i końcu życia ludzkiego”. I Kościół „jako instytucja założona przez Jezusa Chrystusa od swego początku stoi na straży godności człowieka”. Stwierdzili przy tym z niepokojem, że „pojawia się coraz więcej zagrożeń związanych z brakiem szacunku dla ludzkiego życia, co w konsekwencji prowadzi do śmierci osoby”.
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
