Kościół prawosławny w Polsce obchodzi Boże Narodzenie w dwóch terminach

Jak powiedział PAP ks. Doroteusz Sawicki, wikariusz parafii św. Marii Magdaleny w Warszawie, tradycja obchodzenia Bożego Narodzenia w dwóch terminach narodziła się w stolicy po II wojnie światowej.

– W Kościele prawosławnym przez wieki obowiązywał kalendarz juliański. W latach 20. XX w. podjęto decyzję o przejściu na kalendarz gregoriański. Jednak w Warszawie po II wojnie światowej, w związku z dużym napływem ludności z terenów, gdzie wciąż obowiązywał stary kalendarz, pozwolono, aby nabożeństwa w największe prawosławne święta obchodzone były w dwóch terminach: według starego i nowego kalendarza – wyjaśnił ks. Sawicki.

Dodał, że zgodnie z niedawną decyzją Soboru biskupów Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny ponownie oficjalnie używa kalendarza juliańskiego, co – zdaniem ks. Sawickiego – wiąże się z powrotem do tradycji.

Według danych Soboru biskupów polskiej Cerkwi, ponad 90 proc. prawosławnych parafii w Polsce stosuje w życiu religijnym właśnie ten kalendarz. Stałe święta wypadają wtedy trzynaście dni po katolickich. W Warszawie podział na wiernych świętujących według kalendarza juliańskiego i gregoriańskiego jest mniej więcej równomierny, z lekką przewagą świętujących według starego kalendarza.

– Jeśli chodzi o Warszawę, pozostawiono wiernym możliwość wyboru świętowania największych świąt w dwóch terminach. Wierni mieszkający od wieków na terenach Rzeczypospolitej świętują w obu terminach. Wierni napływowi zza wschodniej granicy, świętują raczej według kalendarza starego. Imigranci z Grecji częściej stosują kalendarz nowy – wyjaśnił.

Ks. Sawicki przypomniał, że prawosławni przygotowują się do Bożego Narodzenia przez 40 dniowy post, w trakcie którego nie jedzą mięsa i potraw odzwierzęcych. W wigilię Bożego Narodzenia obowiązuje post ścisły – starają się nic jeść ani pić od rana aż do wieczerzy, która jest również posiłkiem postnym.

– Wigilijne potrawy nie różnią się od tych spożywanych przez Polaków innych wyznań. Mamy barszcz z uszkami, kapustę z grzybami, smażoną rybę – najczęściej karpia, rybę po grecku, śledzie, kompot z suszu i kutię – wymienił ks. Sawicki.

Dodał, że posiłek wigilijny rozpoczyna się od modlitwy i dzielenia prosforą, czyli kwaszonym, pszenicznym chlebem używanym w Kościele wschodnim do konsekracji i komunii oraz wypominek za żywych i zmarłych. Ma kształt dwóch ułożonych na sobie małych, mieszczących się w dłoni krążków, podobnych do malutkich chlebków.

Według ks. Sawickiego, jedną z tradycji Bożego Narodzenia jest obdarowywanie się prezentami. – Powinny to być prezenty przygotowane własnoręcznie, choć w dzisiejszym zabieganym świecie wielu ludzi kupuje gotowe. Najważniejsze jest, żeby ofiarować bliskim swoją obecność i swój czas. Wieczerza wigilijna nie powinna być spożywana w pośpiechu. Dlatego też przy stole śpiewamy kolędy. W prawosławiu istnieje również tradycja przyjmowania kolędników, którzy odwiedzają domy mieszkańców przez dwa tygodnie. Są to tzw. święte wieczory, które powinny być poświęcone na rodzinne spotkania – podkreślił ks. Sawicki.

W najbliższy weekend w Warszawie nabożeństwa odbywać się będą we wszystkich warszawskich cerkwiach: w cerkwi metropolitalnej św. Marii Magdaleny, św. Jana Klimaka, św. Mądrości Bożej, św. Bazylego Martysza, Św. Trójcy i św. Grzegorza Peradze. W sobotę wieczorem oraz w nocy z soboty na niedzielę w tych świątyniach odprawione zostaną uroczyste nabożeństwa, w których weźmie udział kilkadziesiąt tysięcy wiernych.

Obchody rozpocznie tzw. wielikoje powieczerije i jutrznia, w sobotę o godz. 16, po której wierni zasiądą do wieczerzy. O godz. 23:30 w cerkwi katedralnej rozpocznie się nabożeństwo łączące powieczerije i jutrznię z św. Liturgią św. Bazylego Wielkiego, które zakończy się ok. 3 w nocy.

W niedzielę św. Liturgia św. Bazylego Wielkiego, odprawiana dla wiernych, którzy nie uczestniczyli w nocnej uroczystości, odbędzie się o godz. 7:30 i 10, a wieczorem o godz. 17 odbędzie się tzw. wielka wieczernia połączona z śpiewaniem kolęd.

W poniedziałek obchody rozpocznie jutrznia o godz. 8:30, po której nastąpi św. Liturgia o godz. 10. Dzień zakończy wieczernia i akatyst Narodzenia Chrystusa o godz. 17. We wtorek obok tradycyjnych nabożeństw odbędzie się Wielki Warszawski Koncert Kolęd. Wystąpi sześć chórów, a kolędy będą śpiewane w różnych językach.

Dokładnych danych co do liczby prawosławnych w kraju nie ma. Przedstawiciele polskiej Cerkwi szacują, że wiernych jest 450-500 tys.; największe ich skupiska są w województwie podlaskim.

Według danych GUS, w ostatnim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Dane te uznawane są jednak przez hierarchów za niemiarodajne.(PAP)