Biżuteria patriotyczna z okresu po 1864 r. ma specjalny charakter; pierścienie, krzyże i brosze wykonywane były rękami więźniów Cytadeli czy zesłańców syberyjskich. Jako tworzywo służyły więźniom najprostsze do zdobycia materiały: drewno, kości i włosie. Z tego czasu zbiory jasnogórskie przechowują czarną obrączkę wykonaną z włosia z napisem „Pamiątka niewoli”.
Następna grupa biżuterii patriotycznej pochodzi z przełomu XIX/XX w. Są tu broszki, breloki i dewizki z symbolami i hasłami nadziei - kotwicą i trójpolowym herbem polskim (Orzeł, Pogoń i Archanioł) lub z orłem polskim oraz z wizerunkami wodzów dawnych epok, a zwłaszcza z wizerunkiem Tadeusza Kościuszki, który jako bohater narodowy od 1794 r. zajmował specjalne honorowe miejsce w symbolice polskiej biżuterii patriotycznej.
Na wystawie uwagę skupiają zegarki z symbolami patriotycznymi. Szczególnie cenny jest złoty zegarek Antoniego Patka z Genewy, byłego uczestnika powstania listopadowego, z wizerunkiem Matki Boskiej Ostrobramskiej wykonanym w barwnej emalii.
W zbiorach Jasnej Góry znajduje się także złoty zegarek - wotum generała Józefa Hallera, wręczony generałowi w 1923 r. przez Polaków - weteranów Armii Amerykańskiej. Na zewnętrznej kopercie widnieje symbol Polski odrodzonej w 1918 r. - srebrny polski orzeł w koronie z szeroko rozpostartymi skrzydłami.
Odznaki bojowego męstwa
Szczególnie szeroko reprezentowany jest zbiór falerystyki. Zwyczaj składania orderów i odznaczeń na Jasnej Górze sięga czasów XVII i XVIII wieku, a upowszechnił się w wieku XIX-tym i na pocz. XX.
Do zabytków najwyższej klasy nie tylko jako klejnot falerystyki, lecz także jako cenna pamiątka narodowa zaliczany jest Order Orła Białego, którym został udekorowany w 1736 r. wojewoda sandomierski - Jan Tarło. Order wykonany jest ze złota i bogato ozdobiony diamentami wysokiej wartości. Do klasztoru na Jasnej Górze został przyjęty jako dar wotywny Jana Tarło. Był on przywódcą konfederacji dzikowskiej utworzonej na wezwanie króla elekta Stanisława Leszczyńskiego, który wobec połączonej interwencji wojsk saskich i rosyjskich na korzyść Augusta III, uszedł do Królewca.
Order Orła Białego to najstarszy, a jednocześnie najwyższy polski order. Został ustanowiony w 1705 r. przez króla polskiego Augusta II. Order ten należał w epoce saskiej do odznaczeń wielce cenionych w Europie. Liczba nadań orderu była niewielka. Za Augusta II udekorowano nim tylko 50 osób, za Augusta III - ok. 350 osób. Do naszych czasów w Polsce zachowało się tylko kilka egzemplarzy orderu z tego czasu.
Kolejnym unikatowym obiektem falerystyki polskiej jest Krzyż Konfederatów Barskich z 1771 r. Konfederacja Barska wrosła w tradycje Jasnej Góry. Jej uczestnicy nie mieli mundurów. Znakiem rozpoznawczym konfederatów barskich był duży ryngraf noszony na piersi, metalowy lub skórzany, z namalowanym wizerunkiem Matki Bożej Częstochowskiej. Konfederaci barscy byli pierwszymi oficjalnie znanymi zesłańcami na Syberię.
Do pamiątek związanych z tymi wydarzeniami i zachowanych w zbiorach wotywnych Jasnej Góry należą: ryngraf ze złoconej blachy miedzianej z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej, tasak (półszabla) grenadierów rosyjskich z cyfrą carycy Katarzyny II na głowni. Broń ta przypuszczalnie pochodzi z czasu oblężenia twierdzy w 1771 r. przez wojska rosyjskie. Unikatową pamiątką jest złoty Krzyż Konfederatów Barskich z napisem dotyczącym Kazimierza Pułaskiego na ramionach oraz emaliowanymi wizerunkami orła polskiego i Matki Boskiej pośrodku. Jest to jedyny znany egzemplarz tego odznaczenia związanego z imieniem wodza konfederackiego i obrońcy Jasnej Góry.
Poczesne miejsce w kolekcji jasnogórskiej zajmują Ordery Virtuti Militari. Kilka egzemplarzy tego odznaczenia pochodzi z okresu Księstwa Warszawskiego, w tym bardzo cenny Krzyż Kawalerski (klasa III) oraz Krzyże Złote i Krzyże Srebrne z czasów Powstania Listopadowego 1831 r. Order Krzyża Wojskowego, zwany później Orderem Virtuti Militari, został ustanowiony w 1792 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po raz pierwszy król wyróżnił nim wojskowych, występujących w obronie Konstytucji 3-go Maja, za zwycięską bitwę pod Zieleńcami stoczoną 18 czerwca 1792 r. Odtąd Order Virtuti Militari był zawsze przyznawany za wybitne czyny bohaterstwa na polu bitwy.Na Jasnej Górze znajdują się także pamiątki po Naczelniku pierwszego powstania - Tadeuszu Kościuszce. Są to: ołtarzyk i srebrna szkatułka.
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
