Podkreślając znaczenie i nieodzowność respektowania Tradycji, ojcowie soborowi położyli mocny nacisk na rolę Urzędu Nauczycielskiego Kościoła, który „autorytatywnie działa w imieniu Jezusa Chrystusa” (nr 10). Egzegeci i teologowie katoliccy, a także wierni, poznając najróżniejsze domysły, nowinki i teorie wygłaszane na kanwie interpretacji Biblii, nie powinni zachłystywać się nimi ani ich bezkrytycznie przyjmować. Wbrew naciskom „hermeneutyki podejrzliwości”, która często się w nich przejawia, powinni zaufać Kościołowi, który otrzymał i przechował Biblię i „który nie jest ponad słowem Bożym, lecz jemu służy, nauczając jedynie tego, co zostało przekazane” (tamże).
POJĘCIE NATCHNIENIA
„Hermeneutyka podejrzliwości”, traktowana jako jeden ze sposobów przenoszenia politycznej poprawności na grunt wiary chrześcijańskiej, usiłuje przedstawiać Biblię tylko jako dzieło ludzkie i redukuje je wyłącznie do sfery świeckiej. Negując istnienie Boga, wyklucza boskie pochodzenie ksiąg świętych i pojęcie natchnienia. W najbardziej zapalnych punktach, zwłaszcza z dziedziny antropologii i moralności, jak na przykład wartość cielesności i płciowości czy homoseksualizm i inne występki, Biblia jest przedstawiana jako zdezaktualizowany dokument czasów i mentalności, które przeminęły, a nawet powinny być napiętnowane i zwalczane.
Podejmując w rozdziale 3 (nr nr 11–13) sprawę Bożego natchnienia Pisma Świętego i jego interpretacji, konstytucja podkreśla, że księgi święte, „spisane pod natchnieniem Ducha Świętego” (nr 11), mają za autora Boga „i jako takie zostały Kościołowi przekazane”. Jednak do ich napisania „Bóg wybrał używających własnych umiejętności i sił ludzi, którymi posłużył się, tak aby działając w nich i przez nich, to wszystko i tylko to, co sam chciał, przekazali na piśmie jako prawdziwi autorzy” (tamże).
Interpretacja Pisma Świętego powinna mieć na względzie „to, co Bóg zechciał nam przekazać”, egzegeta i teolog katolicki zaś „powinien starannie dociekać, co hagiografowie rzeczywiście zamierzali powiedzieć i co przez ich słowa spodobało się Bogu ujawnić” (nr 12). Ponieważ „Pismo Święte powinno być odczytywane i objaśniane w tym samym duchu, w którym zostało spisane” (tamże), należy respektować różne gatunki literackie oraz uwzględniać treść i jedność całego Pisma, „mając na uwadze żywą Tradycję całego Kościoła oraz analogię wiary” (tamże). Wzgląd na gatunki literackie wynika stąd, że „Boże bowiem słowa wyrażone ludzkimi językami upodobniły się do ludzkiej mowy, podobnie jak niegdyś Słowo Wiekuistego Ojca, przyjąwszy słabe ludzkie ciało, upodobniło się do ludzi” (nr 13). To oznacza, że natura Biblii odwzorowuje coś z tajemnicy wcielenia Syna Bożego. Soborowy postulat zintensyfikował nie tylko badania nad biblijnymi gatunkami literackimi, lecz także refleksję z zakresu egzegezy wewnątrzbiblijnej, opartej na przekonaniu, że księgi święte zawierają wiele świadectw ponawianej interpretacji starszego tworzywa podejmowanej w nowych okolicznościach i warunkach. Potwierdziło to również zasadność uprawiania egzegezy kanonicznej, podkreślającej integralną jedność wszystkich ksiąg świętych oraz konieczność objaśniania każdej z nich w świetle całości Starego i Nowego Testamentu.
STARY I NOWY TESTAMENT
Głównym tematem rozdziału 4 (nr nr 14–16) i 5 (nr nr 17–20) jest relacja między Starym i Nowym Testamentem. Rozdział poświęcony Staremu Testamentowi uwypukla jego wymiary chrystologiczne, dzięki czemu pierwsza część Biblii została na nowo odzyskana dla wiary, pobożności i refleksji chrześcijańskiej. Przymierze zawarte z Abrahamem i Mojżeszem służyło temu, aby lud Bożego wybrania „poznał, jakie są zamiary Boga wobec ludzi, oraz dzięki Bożemu przemawianiu przez proroków coraz pełniej i wyraźniej je rozumiał i coraz szerzej ukazywał je narodom” (nr 14). Podkreśla się, że ekonomia Starego Testamentu „zmierzała nade wszystko ku temu, aby przygotować przyjście Chrystusa, Odkupiciela wszystkich ludzi, oraz mesjańskiego królestwa” (nr 15). To uzasadnia Boże rozporządzenie „aby Nowy Testament był ukryty w Starym, Stary zaś aby w Nowym znajdował wyjaśnienia” (nr 16).
W pismach Nowego Testamentu najpełniej ujawniło siebie i swoją potęgę Słowo Boga, które w Jezusie stało się ciałem. „Pisma Nowego Testamentu są Bożym i trwałym tego świadectwem” (nr 17). Osobną uwagę (nr 18) poświęcono autorstwu i charakterowi czterech kanonicznych Ewangelii, respektując specyfikę każdej z nich. Stanowią one jakby cztery fotografie Jezusa, namalowane słowami i utrwalone na piśmie. Dotyczą tej samej osoby, ale każda zachowuje własny styl i cechy. Następnie (nr 19) rozważa się sprawę historycznej wiarygodności Ewangelii. Istotną część interpretacji kanonicznych Ewangelii stanowi też uchwycenie relacji starożytnej rzeczywistości, która została w nich przedstawiona, do teraźniejszości. W takim duchu należy czytać i objaśniać pozostałe pisma Nowego Testamentu, bo „potwierdzają one wiadomości o Chrystusie Panu, coraz pełniej objaśniają Jego autentyczne nauczanie, ogłaszają potęgę zbawczego dzieła Chrystusa, opowiadają o początkach Kościoła i jego niezwykłym rozszerzaniu się, a także zapowiadają chwalebne jego wypełnienie” (nr 20).
Konstytucję „Dei verbum” wieńczy rozdział opatrzony tytułem „Pismo Święte w życiu Kościoła” (nr 21–26). Zawiera on konkretne wskazania, przeznaczone dla duszpasterzy i wiernych. Jego celem jest skuteczne wdrażanie soborowego nauczania oraz uwypuklenie jego przydatności i znaczenia dla wszystkich wiernych.
Co? Gdzie? Kiedy?
