19 marca
wtorek
Józefa, Bogdana
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Hagia Sophia meczetem

Ocena: 0
2011

Dla całego świata prawosławnego Hagia Sophia to najważniejsza świątynia, Kościół – matka. - mówi bp. Michał Janocha, profesor historii sztuki w rozmowie z Ireną Świerdzewską

fot. Irena Świerdzewska

Jak Ksiądz Biskup przyjął informację o powtórnym przekształceniu Hagii Sophii w meczet?

Hagia Sophia jest najwspanialszą świątynią chrześcijaństwa pierwszego tysiąclecia, symbolem drugiego Rzymu, miejscem soborów powszechnych, arcydziełem architektury. Posiada, pomimo burzliwej historii, zespół wspaniałych mozaik z okresu od IX do XIII w. Wiadomość o przekształceniu jej w meczet przyjąłem ze smutkiem. Wielokrotnie byłem w tej świątyni. Hagia Sophia nie bez powodu nazywana bywa ósmym cudem świata, jest największym osiągnięciem architektury, myślę że nie tylko w basenie Morza Śródziemnego.

 

W czym tkwi wyjątkowość tej świątyni dla całego chrześcijaństwa?

Ta świątynia stała się wielkim symbolem chrześcijańskiego Wschodu. Zbudowana została przez cesarza Justyniana w latach 532-537, w czasie kiedy Kościół był niepodzielony. Świątynia służyła chrześcijanom przez 900 lat, aż do roku 1453, kiedy upadł drugi Rzym. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków że świątyni strącono krzyż, zamiast niego pojawił się półksiężyc, zatynkowano wspaniałe mozaiki, zbudowano minarety. Świątynia zamieniona została na meczet, który służył do czasów prezydenta Mustafy Kemala Atatürka. Atatürk wprowadzał świecki model państwa i w 1934 r. wydał dekret przekształcający meczet w muzeum. Taki stan utrzymywał się do dziś. Stan niedoskonały, ale neutralny, w jakiś sposób zadowalający, akceptowany przez chrześcijan i przez Turków. Tymczasem obecna decyzja przywraca stan po zdobyciu Konstantynopola.

 

Szczególnie dotknięty tą decyzją został grecki Kościół Prawosławny oraz Ekumeniczny Patriarcha Konstantynopola...

Dla całego świata prawosławnego Hagia Sophia to najważniejsza świątynia, Kościół – matka, pierwotna siedziba patriarchy, a jednocześnie pierwowzór dla niezliczonych świątyń sofijskich, ze względu na wielki kult Mądrości Bożej. Cesarz Justynian budując Hagię Sophię „naśladował” świątynię Jerozolimską, powiedział po jej wzniesieniu: „Prześcignąłem cię, Salomonie”. Konstantynopol był więc nie tylko nowym Rzymem, ale i nową Jerozolimą. Kiedy Ruś przyjęła chrzest to Kijów stał się nową Jerozolimą a najważniejszą świątynią Kijowa jest Hagia Sophia, która do dzisiaj pozostaje punktem odniesienia dla prawosławnych Ukraińców, Rosjan i Białorusinów. W Nowogrodzie najważniejszą świątynią na Kremlu będzie Hagia Sophia, podobnie jak w Połocku, a także na Bałkanach – w Ochrydzie, Tesalonikach i wielu innych miastach. Kult sofijny wywodzący się z Konstantynopola rozprzestrzenił się w całym świecie chrześcijańskim. Hagia Sophia była wzorcem, nie w sensie kopiowania architektury, ale w sensie pewnej idei. Sophią, czyli Mądrością Bożą jest oczywiście sam Chrystus.

 

Co może stać się z mozaikami w Hagia Sophia?

Najbardziej obawiam się właśnie o los bezcennych mozaik. Przypomnijmy, że islam nie akceptuje wizerunków Boga w ludzkiej postaci, tłumacząc że Bóg jest niewidzialny. W Hagia Sophia znajdował się największy zespół mozaik na świecie. Niemal wszystkie zostały zniszczone podczas ikonoklazmu, który do czasów rewolucji bolszewickiej był powodem największego niszczenia sztuki w imię rzekomego oczyszczenia chrześcijaństwa z bałwochwalstwa. W XV w. mozaiki w Hagia Sophia zostały zatynkowane, zamalowane, w dużym stopniu skute przez muzułmanów. W XIX w. zaczęto niektóre z nich odsłaniać. Mogliśmy je podziwiać od czasów kiedy świątynia została muzeum.

 

Czy trzeba się liczyć z zamknięciem świątyni dla zwiedzających?

Hagia Sophia przynosi tak wielkie zyski, że nie wyobrażam sobie, żeby nie była dostępna dla milionów turystów. Natomiast będziemy przychodzić już nie do muzeum tylko do meczetu, z wszelkimi ograniczeniami. I nie wiemy jeszcze co zobaczymy w jego wnętrzu.

 

Papież Franciszek wyraził ubolewanie, protestowały USA, Francja, Grecja. Czy UNESCO może zablokować zamianę muzeum w meczet?

W tym zakresie UNESCO wpływu mieć nie będzie. Natomiast z Komitetem Światowego Dziedzictwa władze tureckie powinny konsultować wprowadzenie modyfikacji w świątyni. Mam nadzieję, że zostaną dzięki temu uszanowane wszystkie chrześcijańskie pamiątki a przede wszystkim mozaiki, o co teraz toczy się spór.

 

O czym świadczy powtórna islamizacja tej niegdyś chrześcijańskiej świątyni?

Wbrew temu co dzisiaj mówi wielu proroków o końcu religii, religia odgrywa ogromne znaczenie i jest obecna również w polityce. Obserwując, co działo się w Turcji w ostatnich latach, po objęciu władzy przez Recepa Tayyip Erdo?ana, można było się tego spodziewać.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:

Dziennikarka, absolwentka SGGW i UW. Współpracowała z "Tygodnikiem Solidarność". W redakcji "Idziemy" od początku, czyli od 2005 r. Wyróżniona przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich w 2013 i 2014 r.

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 19 marca

Wtorek - V Tydzień Wielkiego Postu
Szczęśliwi, którzy mieszkają w domu Twoim, Panie,
nieustannie wielbiąc Ciebie.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): Mt 1, 16. 18-21. 24a
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

Nowenna do św. Rafki

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter