Do kraju meczetów, cerkwi i kościołów

W 2001 r. Jan Paweł II przybył do półmilionowej wówczas Astany – miasta postsowieckiego, z jednym, bardzo wysokim budynkiem – hotelem. Podczas Mszy siedział pod ogromnym, niebieskim, półprzezroczystym namiotem. Była piękna pogoda, a kilkanaście kilometrów dalej lał deszcz – krążyły pogłoski, że kazachskie lotnictwo rozpyliło nad Astaną środek likwidujący chmury…

Dzisiaj Astana to ponadmilionowy Nur-Sułtan (miasto nazwano tak na cześć pierwszego prezydenta kraju), z nowymi, monumentalnymi budowlami w stylu wschodnim, w tym – z powstałym w 2012 r. meczetem sułtana Hazrata i drugim co do wielkości Abu Nasra al-Farabi, zbudowanym w 2005 r., oraz najnowszym, największym w Azji Środkowej, otwartym niedawno przez Nursułtana Nazarbajewa. Może się w nim modlić 30 tysięcy wiernych!

JEDNA MSZA ŚW.

Inaczej niż Jan Paweł II Franciszek nie przyjeżdża do Kazachstanu wyłącznie z pielgrzymką do katolików. Formalny powód jego wizyty to uczestnictwo w Zjeździe Przywódców Religii Światowych i Tradycyjnych.

Pierwszy taki zjazd odbył się w 2003 r., a jego inicjatorem był prezydent Nazarbajew. Z początku było to wydarzenie o bardzo skromnym zasięgu – ledwie kilkanaście delegacji – ale przez lata stało się rzeczywiście znaczące. Jak mówił w piśmie „Astana Times” Bułat Sarsenbajew, przewodniczący Centrum Rozwoju Dialogu Międzywyznaniowego i Międzycywilizacyjnego im. Nursułtana Nazabajewa, spodziewanych jest sto delegacji z 60 krajów, w tym przedstawiciele islamu, chrześcijaństwa, judaizmu, szintoizmu, buddyzmu, zoroastrianizmu i hinduizmu. Obok papieża spodziewany jest wielki imam z Egiptu, Ahmed Mohamed Ahmed el-Tayeb, a także prawosławny patriarcha Teofil III z Jerozolimy. Tematem przewodnim tegorocznego spotkania będzie rola przywódców religijnych w społecznym i duchowym rozwoju ludzkości po pandemii.

Ale oczywiście obecność Ojca Świętego będzie bardzo istotna przede wszystkim dla katolików. Jak mówił metropolita archidiecezji Najświętszej Maryi Panny w Nur-Sułtanie abp Tomasz Peta w wywiadzie dla KAI, wizyta papieska zawsze ma podwójny charakter: państwowy (papież jest także głową państwa) i duszpasterski. Od strony duszpasterskiej najważniejszym wydarzeniem będzie Msza Święta pod gołym niebem 14 września na terenie Wystawy Światowej Expo 2017. Władze przygotowują ołtarz polowy i sektory, w których będzie sześć tysięcy miejsc siedzących i duża liczba miejsc stojących.

Odbędzie się też spotkanie Ojca Świętego z biskupami, kapłanami, osobami konsekrowanymi, seminarzystami, a także przedstawicielami wiernych świeckich, 15 września w katedrze w Nur-Sułtanie. Ojciec Święty poświęci ikonę – tryptyk przedstawiający Matkę Bożą o twarzy Kazaszki z Dzieciątkiem podobnym do Matki. Jest to ikona Matki Wielkiego Stepu, przeznaczona dla sanktuarium w Oziornoje – wsi na północy Kazachstanu, zamieszkanej wyłącznie przez Polaków, gdzie Matka Boża jest czczona jako Królowa Pokoju.

Oprócz katolików z Kazachstanu, do Nur-Sułtana przybędą też wierni z Rosji. Pielgrzymka, odbywająca się pod hasłem „Jesteśmy świadkami jedności”, wyruszy z Moskwy 12 września do Omska na Syberii, a potem do kazachskiej Karagandy (koło której znajdował się Karłag, jeden z największych sowieckich łagrów), a wreszcie do Nur-Sułtana.

PRZEDE WSZYSTKIM ISLAM

Niedawno otwarty „główny meczet republiki” został zbudowany z inicjatywy Nursułtana Nazarbajewa. To on położył kamień węgielny pod tę świątynię w marcu 2019 r., dzień przed ustąpieniem z urzędu prezydenta.

– Niech Allah wysłucha wszystkich zanoszonych tu modlitw – powiedział Nazarbajew podczas otwarcia meczetu. Oficjalnie na budowę nie wydano państwowych pieniędzy – ale też nie wiadomo, kto za nią zapłacił. Według informacji mediów kazachskich kopuła meczetu ma średnicę 62 metrów, minarety mają po 130 metrów wysokości.

Islam według oficjalnych danych wyznaje 70 proc. mieszkańców Kazachstanu. W dużych miastach są budowane nowe, ogromne meczety – także w dawnej stolicy, Ałma-Acie, gdzie Meczet Centralny powstał w 1999 r. We wsiach powstają o wiele mniejsze budowle, ale stale ich przybywa. I tak na przykład w wiosce na północy, Kellerowce, mieszkali w przeszłości Polacy i Niemcy (pierwsi – deportowani z Ukrainy, drudzy – z Powołża). Dlatego powstał tam kościół. Ale Niemcy wyjechali do swej dawnej ojczyzny, a na ich miejsce osiedlili się Kazachowie. I zbudowali niewielki meczet.

Jednak islam kazachski jest szczególny. Pozostaje pod ścisłą kontrolą państwa. Duchowni, którzy przybywają z zagranicy, muszą (niezależnie od wyznania) co pół roku odnawiać stosowne zezwolenie. Jeśli jakiś imam z Arabii Saudyjskiej czy innego arabskiego kraju jest zbyt radykalny, po prostu musi wyjechać. W meczetach co prawda każdy zdejmuje buty, ale noszenie nakrycia głowy nie jest obowiązkowe. A wizyta cudzoziemca nie budzi większego zdziwienia.