Co powie Papież

Pontyfikat Franciszka nieco zmodyfikował klimat medialny wokół chrześcijaństwa i Kościoła. Papież jest zbyt popularny, by można było ciągle reagować agresją. W tym klimacie mieszczą się nieustające naciski mediów, by wyeliminować zarówno religię z życia publicznego, jak i Stolicę Apostolską z możliwości prezentowania swojego stanowiska w organizacjach międzynarodowych. Ów niekorzystny klimat medialny kontrastował z częstotliwością i treściami wizyt szefów organizacji międzynarodowych w Watykanie. Mają oni świadomość, że wobec kryzysu świata polityki oraz mechanizmów zglobalizowanego świata zdominowanych przez pieniądz i związane z nim ideologie praktycznie tylko papieże – Jan Paweł II, Benedykt XVI i teraz Franciszek – zostali dla nich wyraźnym punktem oparcia i odniesienia.

Punkt odniesienia

Wszystko to rzutuje i na codzienną pracę Stolicy Apostolskiej, i na pracę samego papieża. Bez złudzeń, bez powierzchownej euforii, ale z ogromną uwagą śledzi się doniesienia medialne, w których pobrzmiewa echo podróży do Azji, Korei, Sri Lanki i na Filipiny: czy chrześcijaństwo nie zaistnieje jako znaczący punkt odniesienia – kulturowy, duchowy – dla tego kontynentu.

Pełna szacunku i obustronnych uprzejmości, ale i kontrastu w widzeniu spraw człowieka i dobra wspólnego była wizyta Franciszka w instytucjach europejskich w Strasburgu. Lipcowa podróż apostolska do Ekwadoru, Boliwii i Paragwaju z kolei oddziaływaniem przekraczała nie tylko granice tych państw, obejmując całą Amerykę Łacińską, ale tyczyła się również powszechności Kościoła katolickiego, jego wrażliwości na zmieniające się sytuacje kulturowe i społeczne jednostronnie zglobalizowanego świata.

Znaczenie mają nie tylko podróże międzynarodowe, ale i codzienne spotkania papieża z ludźmi i ze środowiskami. Wakacyjnym przykładem może być spotkanie w stulecie Eucharystycznego Ruchu Młodzieży. Przedstawiciele młodzieży z Argentyny, Brazylii, Francji, Indonezji, Włoch i Tajwanu dzielili się swoim doświadczeniem życia i wiary. Często dramatycznym i trudnym. W odpowiedzi Franciszek mówił: czym byłoby społeczeństwo, rodzina, grupa przyjaciół bez konfliktów i napięć? Cmentarzem, ponieważ tylko tam, gdzie coś umarło, nie ma konfliktów i napięć. Tam, gdzie jest życie, tam też są konflikty i napięcia. Konflikty dają szansę wzrostu, rozwijają naszą odwagę. Młody człowiek powinien być odważny. Nie jest dobrze, kiedy ktoś ma dwadzieścia lat i idzie na emeryturę, wszystko jest zabezpieczone, prowadzi spokojne życie i nie ma żadnych napięć. Ale też młody, który żyje tylko napięciami i konfliktami, jest chory.

Nawiązując do wypowiedzi kogoś z Indonezji o konfliktach spowodowanych przez wielkie różnice kultur, papież Franciszek wspomniał o sytuacji świata dziś. Jeśli się nie uszanuje różnic i znaczenia jedności, pojawia się przemoc, wojna, zabijanie. Napięcia w rodzinie, wśród przyjaciół, na Bliskim Wschodzie: wszędzie tam, gdzie nie szanuje się tożsamości drugiego człowieka, także religijnej. Rzeczywiste konflikty społeczne i kulturowe rozwiązuje się poprzez dialog, ale u podstaw musi być szacunek dla drugiej osoby i jej tożsamości. Kultura odrzucenia uderza dziś we wszystkie pokolenia. Brak szacunku dla życia od chwili poczęcia i niechęć do dzieci, odrzuceni starzy, bo nieproduktywni, moda na „życie chwilą” przekreśla szacunek dla doświadczenia i społecznej pamięci, które wnoszą. A przecież starsi są pamięcią rodziny, narodu, pamięcią wiary, którą nam przekazują. Ale i „pokolenie pośrednie” pozbawione jest szans na pracę i dopracowanie się własnej godności w ramach społeczeństwa. To wszystko podkreśla znaczenie chrześcijaństwa i postaw ludzi wiary. Każda Eucharystia odnosi nas do Ostatniej Wieczerzy. „To czyńcie na moją pamiątkę”. Pamięć o tym, czego dokonał Jezus, od Ogrodu Oliwnego, poprzez całą Mękę i poprzez Zmartwychwstanie. Z miłości do człowieka, dla odkupienia człowieka – każdego. Chrześcijanie tę wrażliwość na pamięć społeczną zakorzenioną w doświadczeniu wiary wnoszą w środowisko.

Kuba i Filadelfia

Integralny przekaz będzie z pewnością charakteryzował również wrześniową wizytę apostolską papieża Franciszka na Kubie i w Stanach Zjednoczonych. Przekaz rozpisany na etapy, bardzo intensywny. Trzy dni „kubańskie” (od popołudnia 19 do południa 22 września), z akcentem na Msze św. z licznym udziałem wiernych. Będzie to trzecia wizyta papieska, po wizytach Jana Pawła II i Benedykta XVI. Każda w odmiennym kontekście politycznym, ale z tym samym stanem znacznej ateizacji społeczeństwa po latach komunistycznej dyktatury. Dziś z dużą dozą „nadziei społecznej”, której przywrócenie zawdzięcza się także mediacji watykańskiej pomiędzy rządem kubańskim a Stanami Zjednoczonymi, co jednak nie zmienia automatycznie duchowej jakości życia kraju.

Potem Stany Zjednoczone, sześć dni z akcentami na wymiar międzynarodowy współczesności. Sekretarz generalny ONZ Ban Ki-moon zapowiedział wizytę papieża Franciszka 25 września na sesji plenarnej w 70. rocznicę powstania ONZ jako inspirację dla wspólnoty międzynarodowej. Inspirację dla zdwojenia wysiłków ukierunkowanych na sprawiedliwość społeczną, tolerancję i wzajemne zrozumienie w zglobalizowanym świecie, w momencie kiedy przywódcy świata stoją wobec decyzji istotnych na najbliższe 15 lat, m.in. wobec zmian klimatycznych i wobec narastających konfliktów zbrojnych na świecie. Pierwszym papieżem, który przemówił na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ, był bł. Paweł VI. Nastąpiło to 4 października 1965 r. Dwukrotnie z tej trybuny zabierał głos św. Jan Paweł II: 2 października 1979 r. i 5 października 1995 r.; 18 kwietnia 2008 r. przemówienie wygłosił tam Benedykt XVI.

Papież Bergoglio nie jest marksistą,
ale i nie boi się pokazywać
ograniczeń kapitalizmu światowego

Wcześniej, 24 września, Franciszek jako pierwszy papież wygłosi przemówienie na posiedzeniu obu izb Kongresu USA w Waszyngtonie. Papież Wojtyła w 1999 r. mówił w polskim Sejmie i w 2002 r. we włoskim parlamencie, papież Ratzinger w 2011 r. w niemieckim, Franciszek w 2014 r. w europejskim w Strasburgu. Ambasador amerykański przy Stolicy Apostolskiej w jednym z wywiadów zwracał uwagę na znaczenie tego wystąpienia papieskiego w kontekście podziałów, jakie charakteryzują dziś społeczeństwo amerykańskie. Papież będzie mówił „do całego narodu” i prawdopodobnie – zastrzega ambasador – będzie chciał zdynamizować jego potencjał dobra. Znany dziennikarz amerykański Kevin Clark zauważa w „Washington Post”, że papież Bergoglio nie jest marksistą, ale i nie boi się pokazywać ograniczeń kapitalizmu światowego.

Wspomnieć trzeba o ekumenicznym spotkaniu, które odbędzie się w symbolicznym miejscu zamachu z 11 września, Ground Zero. Głównym jednak akcentem wizyty będzie Filadelfia i udział papieża w Światowym Spotkaniu Rodzin. Spotkanie Rodzin jest cyklicznym wydarzeniem światowym, organizowanym w różnych częściach globu – w 2006 r. w Hiszpanii, w 2009 r. w Meksyku. Tegoroczne będzie skupione wokół tematu „Miłość jest naszą misją: Rodzina pełna życia” (Love is Our Mission: The Family Fully Alive).

Spotkanie jest okazją do wymiany doświadczeń, ale i znakiem roli rodziny w tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego, społeczeństwa osób – a także w tworzeniu wspólnoty Kościoła. O kilkanaście dni wyprzedza początek obrad rzymskiego synodu biskupów z całego świata na temat rodziny. Media zainteresowane synodem będą z napięciem czekać na słowa papieża w Filadelfii.

Andrzej Koprowski SJ fot. PAP/EPA/MICHAEL REYNOLDS Idziemy nr 35 (518), 30 sierpnia 2015 r.