Choinka na 10 pięter

Zwyczaj ustawiania szopek wywodzi się z Włoch, a jego inicjatorem był św. Franciszek z Asyżu, który w 1223 r. zorganizował pierwszą Mszę św. przy żłóbku z sianem w Greccio. Tradycja przedstawień narodzenia Dzieciątka rozprzestrzeniła się po całych Włoszech oraz po innych krajach. Jednak dopiero Jan Paweł II w czwartym roku pontyfikatu zdecydował, by na centralnym watykańskim placu, miejscu spotkań wiernych z papieżem, stanęła szopka, a także choinka.

Świąteczne szopki były ważnym elementem we włoskich domach, jednak nie ustawiano ich na placu św. Piotra. Paweł VI, który był papieżem w latach 1963–1978, zainicjował inną bożonarodzeniową tradycję – w 3. niedzielę adwentu dzieci przynosiły „Bambinelli”, figurki Dzieciątka Jezus z domowych i parafialnych żłóbków. Ojciec Święty błogosławił figurki w czasie modlitwy Anioł Pański. Ta tradycja jest podtrzymywana przez kolejnych papieży aż do dziś.

Jan Paweł II poszedł krok dalej. Aby sprawnie zrealizować jego życzenie, w 1982 r. skonstruowano prostą szopkę, a figury na plac św. Piotra sprowadzono z rzymskiego kościoła pw. św. Andrzeja della Valle (podarowane w 1842 r. przez św. Wincentego Pallottiego). Choinkę przywieziono z leżących nieopodal Rzymu Wzgórz Albańskich. I tym sposobem narodziła się trwająca nieprzerwanie do dziś tradycja ustawiania pięknych szopek i okazałych choinek na watykańskim placu. W kolejnych latach udoskonalano szopki; pojawiały się także kolejne figury.

Pierwsza choinka na placu została sprowadzona z Włoch, szybko jednak stało się zwyczajem, że drzewko jest darem dla papieża i pochodzi z różnych krajów Europy. W 1997 r. choinka „przyjechała” z Zakopanego (z parku Centrum Formacyjno-Szkoleniowego „Księżówka”) i była wyrazem wdzięczności za papieską VI pielgrzymkę do Polski. Delegacja z Polski uroczyście przekazała papieżowi 120-letni świerk o wysokości 30 m, czyli wysokości 10-piętrowego bloku mieszkalnego, a także wielkie figury górali w strojach ludowych. Po raz drugi choinka z Polski zagościła w Watykanie w 2017 r. za pontyfikatu Franciszka – był to świerk z Mazur.

Warto dodać, że zwyczaj ubierania drzewka świątecznego nie był szeroko znany we Włoszech. Dzięki inicjatywie Jana Pawła II choinka bardziej rozpowszechniła się w tym kraju.

SUGESTYWNY OBRAZ

Funkcja dekoracyjna symboli Bożego Narodzenia jest wtórna; przede wszystkim mają one kierować ludzkie myśli i serca ku tajemnicy wcielenia Syna Bożego. Jan Paweł II w swoich przemówieniach wielokrotnie wyjaśniał znaczenie świątecznych tradycji. Wymowa szopki wydaje się zrozumiała dla wszystkich: „Mała czy duża, prosta czy wyszukana, szopka jest bliskim nam i jakże bardzo sugestywnym obrazem Bożego Narodzenia. Należy ona do naszej kultury i tradycji artystycznej, ale przede wszystkim jest znakiem wiary w Boga, który w Betlejem »zamieszkał wśród nas« (por. J 1, 14)” – mówił papież (12.12.2004).

Z kolei choinka – zwyczaj z końca XV wieku, który dopiero po kilku stuleciach zakorzenił się w Polsce – również wyraża głębokie prawdy. „Symbolizuje wartość życia, ponieważ w zimie zawsze zielona jodła jest znakiem życia, które nie umiera. Pod przystrojoną świątecznie choinką składamy zazwyczaj bożonarodzeniowe prezenty. Wymowa tego symbolu staje się wówczas typowo chrześcijańska: przywołuje na myśl »drzewo życia« (por. Rdz 2, 9), postać Chrystusa, największy dar Boga dla ludzkości. Choinka mówi zatem, że życie jest zawsze »zielone«, gdy staje się darem, nie tyle poprzez rzeczy, co przez dawanie samych siebie: w przyjaźni i w szczerej miłości, w niesieniu bratniej pomocy i przebaczaniu, we wspólnym spędzaniu czasu i we wzajemnym słuchaniu” – podkreślał papież (19.12.2004). W innym przemówieniu wskazywał na związek między drzewkiem Bożego Narodzenia a drzewem Krzyża.

Dziś trudno sobie wyobrazić plac św. Piotra w okresie Bożego Narodzenia bez okazałego drzewa oraz szopki. Co roku w Watykanie można podziwiać dzieła sztuki; w 2018 r. szopka została wykonana z… piasku, rok temu na placu stanęły drewniane figurki, a w tym roku ceramiczna szopka pochodzi z miejscowości Castello we Włoszech, słynącej z ceramiki. Natomiast 28-metrowa choinka przyjechała tym razem ze Słowenii. Symbole Bożego Narodzenia możemy podziwiać w trakcie świątecznych transmisji telewizyjnych z Watykanu. Zwyczaj, który zainicjował Jan Paweł II, mocno zakorzenił się w Wiecznym Mieście.Na portalu JP2online od połowy grudnia 2020 r. można zapoznać się z dokumentami nauczania Jana Pawła II: encyklikami, adhortacjami, listami, konstytucjami apostolskimi. Wkrótce pojawią się homilie i przemówienia.