Bp K. Nitkiewicz: Pielgrzymka Franciszka do Iraku wielkim wsparciem dla chrześcijan (wywiad)

Chrześcijaństwo w Iraku jest obecne od początków swojego istnienia na długo przed pojawieniem się islamu. Kim są dzisiaj chrześcijanie w Iraku?

Chrześcijanie byli w Iraku na długo przed muzułmanami, bo już w czasach apostolskich. Ewangelię przyniósł tam św. Tomasz, kontynuując następnie ewangelizację w Indiach. Niektórzy twierdzą nawet, że dotarli tutaj krewni Pana Jezusa. Powstałe w Mezopotamii biskupstwa tworzyły Kościół Wschodu, na którego czele stał patriarcha-katolikos. Ten Kościół prowadził działalność misyjną na olbrzymim obszarze, od Syberii po Indie. Miał swoją liturgię, w której posługiwał się dialektem aramejskim - sureth, do dzisiaj zresztą używanym obok języka arabskiego. Kiedy przed laty pracowaliśmy w Rzymie nad wydaniem poprawionej wersji Brewiarza chaldejskiego, powstał poważny problem ze znalezieniem ekspertów od języka liturgicznego. Wreszcie się udało. Wielką satysfakcją był popyt na ten brewiarz zarówno katolików, jak i asyryjczyków.

Kościół Mezopotamski nie przyjął doktryny chrystologicznej Soboru Efeskiego (431) i de facto zerwał jedność z resztą chrześcijaństwa. Za jego spadkobiercę uważa się Asyryjski Kościół Wschodu, natomiast katolicki Kościół chaldejski jest owocem dążeń hierarchii asyryjskiej do przywrócenia jedności z Biskupem Rzymu.Obok wspomnianych Kościołów są jeszcze syrokatolicy i jakobici, ormianie katoliccy i apostolscy, nasi melchici i prawosławni, łacinnicy i koptowie ortodoksyjni oraz protestanci różnych wyznań. Są również zachodnie sekty, które rozpoczęły swoją inwazję po pierwszej wojnie w Zatoce Perskiej. W samym Bagdadzie można naliczyć ponad 70 świątyń chrześcijańskich, jednakże wiele z nich stoi pustych. Mówi się, że z 1,5 miliona wyznawców Chrystusa w Iraku pozostało niespełna 300 tysięcy.

Najliczniejszy jest Kościół chaldejski.

Kościół chaldejski, na którego czele stoi obecnie patriarcha Babilonii Chaldejczyków kardynał Louis Raphael I Sako, jest dobrze zorganizowany i dynamiczny. W Iraku posiada 9 archieparchii i eparchii (diecezji), natomiast pozostałych 12 znajduje się w innych krajach Bliskiego Wschodu i w diasporze zachodniej. Biskupi tworzą synod, który razem z patriarchą kieruje Kościołem. Jednocześnie biskupi chaldejscy w Iraku tworzą razem z innymi hierarchami katolickimi coś w rodzaju Konferencji Episkopatu – Zgromadzenie Biskupów Katolickich Iraku.

Największym dramatem Kościoła chaldejskiego jest exodus kapłanów i wiernych. W ostatnim dwudziestoleciu wyjechało ich ponad połowa. Ta ucieczka do Kurdystanu, Syrii, Jordanii, Libanu, Grecji i na Zachód rozpoczęła się jeszcze przed ofensywą IS. Chaldejczycy byli obok innych chrześcijan obiektem zamachów terrorystycznych, zabójstw i porwań. W 2008 r. poniósł śmierć chaldejski arcybiskup Mosulu Paulos Faraj Rahho. Tutaj należy jeszcze wspomnieć o zamachu na katedrę syrokatolicką w Bagdadzie. 31 października 2010 r. terroryści islamscy zamordowali tam podczas Mszy św. 2 kapłanów i 46 wiernych świeckich, w tym dzieci. Dobiegła już końca faza diecezjalna procesu beatyfikacyjnego tych męczenników. Muzułmanie zarzucają katolikom, że są sojusznikami USA. Wiem, że kiedy amerykańscy żołnierze chcieli dostarczyć pomocy materialnej jakiejś parafii czy zakonowi, musieli to robić bardzo dyskretnie. Z tego samego powodu chrześcijanie boją się pracować w firmach zachodnich.

A Kościół łaciński?

Kościół łaciński posiada archidiecezję bagdadzką, na której czele stoi Libańczyk abp Jean Beniamin Slejman OCD. Kiedyś składał się niemal wyłącznie z obcokrajowców. Chociaż obecność łacińskich zgromadzeń zakonnych w Iraku sięga XVII w., liczba wiernych jest stosunkowo niewielka – około 1,5 tysiąca. Mniej liczni wśród katolików są tylko melchici.

Czy Kościół i świat wystarczająco pomaga Irakowi?

Do Iraku płynie pomoc humanitarna ze wszystkich stron świata, także od nas, jest to jednak przysłowiowa kropla w morzu potrzeb. Trudno się więc dziwić, że wielu wiernych zwleka z decyzją o powrocie w swoje rodzinne strony. Trudna sytuacja ekonomiczna rodzi konflikty i oskarżenia, które osłabiają jedność. Rośnie jednocześnie młode pokolenie, formowane często w szkołach katolickich i jeżeli nie wyemigruje, to Kościoły w Iraku pozostaną żywe. Tym większe nadzieje i entuzjazm towarzyszą zbliżającej się pielgrzymce papieża Franciszka.