25 lat od "Mea Culpa" Jana Pawła II

Zgodnie z kalendarzem Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 pierwsza niedziela Wielkiego Postu była w całym Kościele katolickim Dniem Przebaczenia. Z tej okazji w bazylice watykańskiej na Mszy św. Przebaczenia zgromadzili się liczni kardynałowie, arcybiskupi, biskupi i księża z Kurii Rzymskiej i inni, aby pod przewodnictwem Jana Pawła II wypowiedzieć prośbę Kościoła o przebaczenie.

Podczas ceremonii papież Jan Paweł II odczytał siedem wyznań winy, a następnie sam odmówił modlitwę o przebaczenie. Kościół katolicki przyznał się do: „grzechów popełnionych w służbie prawdy: nietolerancja i przemoc w stosunku do dysydentów, wojny religijne, przemoc i nadużycia popełnione podczas wypraw krzyżowych, metody przymusu stosowane przez inkwizycję”; „grzechów, które zaszkodziły jedności Ciała Chrystusa: ekskomuniki, prześladowania, podziały”; „grzechów popełnionych w dziedzinie stosunków z narodem pierwszego Przymierza, Izraelem: pogarda, przejawy wrogości, milczenie”; „grzechów przeciwko miłości, pokojowi, prawom narodów, szacunkowi należnemu kulturom i innym religiom, popełnione przy okazji ewangelizacji”; „grzechów przeciwko godności ludzkiej i jedności rodzaju ludzkiego: w stosunku do kobiet, ras i narodów” i „grzechów w dziedzinie podstawowych praw osoby oraz przeciwko sprawiedliwości społecznej: wobec ostatnich, biednych, nienarodzonych, niesprawiedliwość społeczna i ekonomiczna, zepchnięcie na margines”.

Jan Paweł II dodał, że Kościół nie tylko prosi o wybaczenie swoich grzechów, ale także wybacza innym grzechy popełnione wobec niego.

Kościół dzisiaj i zawsze czuje się powołany do oczyszczania pamięci z tych smutnych przejawów każdego uczucia gniewu i rywalizacji. Jubileusz staje się w ten sposób dla wszystkich właściwą okazją dla głębokiego nawrócenia się ku Ewangelii 

- podkreślił.

Krytyka i obawy w okresie przygotowawczym

Nie wszyscy w Watykanie popierali pomysł papieża. Niektórzy przedstawiciele Kościoła krytykowali nadmierne przyznawanie się do winy lub obawiali się negatywnych konsekwencji, na przykład dla chrześcijan w krajach islamskich. Przez dwa lata teologowie pod przewodnictwem ówczesnej watykańskiej Kongregacji Nauki Wiary bezskutecznie dyskutowali na ten temat, zanim papież wydał dokument ramowy na krótko przed Rokiem Świętym i osobiście zajął się prośbą o przebaczenie.

Prezentując 7 marca 2000 r. przygotowany przez Międzynarodową Komisję Teologiczną na życzenie papieża Jana Pawła II dokument „Pamięć i pojednanie: Kościół a winy przeszłości”, kard. Joseph Ratzinger, prefekt Kongregacji Nauki Wiary nazwał Dzień Przebaczenia wydarzeniem wyjątkowym nie tylko w Roku Świętym, ale i w dziejach Kościoła. Jan Paweł II uczynił tego dnia bezprecedensowy, historyczny gest. Podkreślił, że proces „oczyszczania pamięci” nie był osądem przeszłości, ale aktem solidarności i odpowiedzialności za przyszłość. Co więcej, prośba o przebaczenie była skierowana wyłącznie do Boga, a nie do ludzi. Reakcje były w przeważającej mierze pozytywne. Ludzie zobaczyli, że Kościół jest w stanie nazwać przestępstwa.