"Kościół w Polsce" (raport)

Prof. Mirosława Grabowska zwróciła uwagę przede wszystkim na osłabienie przekazu wiary w rodzinach. Podkreśliła, że w ciągu 20 lat odsetek osób deklarujących, że ich rodzicom zależy na tym, by chodzili do kościoła, zmalał o ok. 20 punktów procentowych (z 52 proc. W 1998 r. do 30 proc w 2016 r.), przy czym nie zaobserwowano takich zmian, jeśli chodzi o inne wymagania rodziców, np. co do nauki, podjęcia studiów, dbania o porządek czy zaangażowania w prace domowe. Wskazała także, że w tym kontekście być może znaczenie mają również zmiany społeczne i demograficzne związane z brakiem obecności babć w rodzinach i zmniejszeniem ich wpływu na wychowanie dzieci. Zwróciła także uwagę na spadek atrakcyjności lekcji religii w szkole, co przekłada się na mniejsze uczestnictwo w tych lekcjach

Nawiązując do terminu „pełzającej sekularyzacji”, którym zwykło się określać procesy laicyzacyjne w Polsce, powiedziała, że w najmłodszych pokoleniach sekularyzacja już nie „pełznie” ale „idzie stępa” a może już nawet „przechodzi w kłus”.

Bp Grzegorz Suchodolski podkreślił, że gwałtowny spadek religijności wśród młodych jest wyzwaniem dla całego Kościoła, zwłaszcza w kontekście pandemii, która dodatkowo przyczynia się do ograniczenia pewnych dotychczasowych działań duszpasterskich. 

Łatwo jest wydawać wyroki na młodych, którzy odwrócili się od Kościoła. Dużo trudniej im towarzyszyć

– powiedział bp Suchodolski. Podkreślił, że odpowiedzią na laicyzację w najmłodszym pokoleniu jest po pierwsze mądra ewangelizacja i cierpliwe towarzyszenie młodym, po drugie – pastoralne nawrócenie całej wspólnoty Kościoła.

Zdaniem duchownego młodzież potrzebuje przewodników, z którymi może przeżywać swoje wzloty i upadki, potrzebuje miejsc, w których może się otworzyć na formację duchową i intelektualną a także – potrzebuje na to wszystko czasu.

Mówiąc o konieczności nawrócenia całej wspólnoty Kościoła bp Suchodolski zaznaczył, że postawa młodzieży jest odpowiedzią na postawy dorosłych, na obserwację skłóconego społeczeństwa, zapracowanych rodziców i duchownych, których świadectwo pozostawia wiele do życzenia.

Wydawało się nam, że odzyskanie wolności i religia w szkole wszystko załatwi. Tymczasem serca młodych pobiegły w inną stronę i zostały przechwycone przez kogoś innego, kto, być może, okazał im więcej empatii

– powiedział. Zwrócił też uwagę na konieczność zmiany języka przekazu skierowanego do młodzieży, gdyż ten, który jest używany wydaje jej się archaiczny.

Magdalena Wolnik ze Wspólnoty Sant'Egidio przywołała słowa Franciszka z początku pontyfikatu: „Pragnę Kościoła ubogiego i dla ubogich” i zapytała, czy Kościół w Polsce poszedł za tym pragnieniem.

Wskazała, że ostatni rok i doświadczenie pandemii pozwoliło zobaczyć wyraźniej inną twarz Kościoła, który jest blisko chorych i ubogich.

Kościół jest miejscem, w którym wiele osób w trudnych sytuacjach szuka wsparcia i znajduje je

– powiedziała, wymieniając szereg inicjatyw, od Caritas, przez różne wspólnoty i inicjatywy takie jak „Zupa na Plantach” aktywna już w wielu miastach oprócz Krakowa. Podzieliła się obserwacją, że często ubodzy prowadzą do wiary ludzi młodych.

Przywołując dane z Raportu wskazujące na ponad 55 tys. uczniów zaangażowanych w koła Caritas stwierdziła, że to warte zauważenia, bo to młodzi uczący się wrażliwości i solidarności są wielką nadzieją na przyszłość; na to że jako Kościół i społeczeństwo będziemy otwarci na innych.

Wolnik stwierdziła, że co prawda jako Kościół możemy się z wielu rzeczy cieszyć, ale to jeszcze za mało, by odczuwać satysfakcję. Zwróciła uwagę na to, że domami gościnnymi i otwartymi na potrzeby wszystkich powinny być wszystkie parafie.

Pierwszy obszar to osoby starsze. Kościół ma ogromnie dużo do zrobienia przy tworzeniu sieci wsparcia osób starszych, pomagającej im zostać w swoich środowiskach. Chodzi o zwykłe, sąsiedzkie wsparcie, które powinno być naturalne dla wierzących. Powinniśmy zrobić wszystko, by pomóc starszym osobom zostać między nami

– wskazała. Drugi obszar do poważniejszego zaangażowania to imigranci. Zaznaczyła, że są uchodźcy chcący budować przyszłość w Polsce i są Polacy chcący im pomóc, przywołała opinię KEP o mostach humanitarnych i wyraziła nadzieję, że uda się je zrealizować.

Paulina Guzik z Redakcji Programów Katolickich TVP zwróciła uwagę na ogrom dziejącego się, konkretnego dobra, dostrzegalny w Raporcie. Wymieniając pozytywy z minionego roku, wskazała na siostry i księży, którzy uratowali sytuacje w DPS-ach, wskazując przykładem na Kościół nie opuszczający nikogo w potrzebie. Zwróciła również uwagę na to, że nawet najmniejsze parafie wykazały otwartość na nowoczesne media i wyszły naprzeciw potrzebie przeniesienia duszpasterskiej oferty do formy online, realizując np. transmisje liturgii.