Zasadniczą funkcją języka jest opisywanie rzeczywistości. To co nienazwane wzbudza w człowieku lęk, bo jest nieoswojone. Język oswaja więc rzeczywistość. Ale może ją również kreować, czego najlepszym przykładem są różne rodzaje nazewnictwa wykorzystywane przez różne grupy społeczne pragnące przedstawić rzeczywistość według własnego upodobania. Pamiętamy terminologię używaną przez komunistów, gdzie był „obywatel”, „towarzysz” i „wróg ludu”. Każde z określeń niosło ze sobą ładunek pozytywny lub negatywny. Nie inaczej jest dzisiaj.
Także my żyjemy w rzeczywistości opisywanej przez pewną terminologię, która nakazuje nam myśleć tak a nie inaczej. W ostatnim czasie zdecydowanie dominują w europejskim nazewnictwie słowa związane z ekologią, które z góry definiują co jest dobre, a co złe. Przodownikiem są tu Szwedzi, którzy bombardują nas zwrotami ze „wstydem”. To znaczy mówią Europejczykom, czego mają się wstydzić, a zatem – czego nie robić. W zeszłym roku królował flygskam, czyli wstyd przed lataniem samolotem, bo to za bardzo zanieczyszcza powietrze. W tym roku jest köpskam – wstyd przed robieniem zakupów. Chodzi o to, aby ograniczyć nadmierne kupowanie, zwłaszcza odzieży, gdyż według ONZ przemysł odzieżowy wytwarza więcej dwutlenku węgla niż wszystkie loty łącznie.
Prawdą jest, że za dużo kupujemy, zresztą nie tylko ubrań, ale i żywności, którą następnie marnujemy, bo jej nie przejadamy. Nadmierna konsumpcja to bolączka naszych czasów. Ale chodzi o to, jakie reakcje język potrafi wywołać w ludziach. Najnowsze dane Swedavii, czyli operatora dziesięciu najpopularniejszych lotnisk szwedzkich, pokazują, że w 2019 r. liczba pasażerów spadła w Szwecji o 2 mln w stosunku do roku poprzedniego. Z kolei najpopularniejszym anglicyzmem w Niemczech w 2019 r. był zwrot for future – od wyrażenia: Fridays for future – „piątki dla przyszłości”, znane w Polsce jako „piątki dla klimatu”.
Słowa mogą mieć też inne skutki. Mogą rujnować życie, jak w przypadku określenia „prawicowy” w kontekście politycznym. Słowo to używane przez media ma zazwyczaj wydźwięk negatywny, kojarzony ze skrajną prawicą, faszyzmem i nazizmem, chociaż ten ostatni był przecież socjalistyczny, a więc lewicowy. Słowa jednak nadały mu nową rzeczywistość i obecnie nazizm jest prawicowy, a zatem zwolennicy prawicy są z góry klasyfikowani jako źli. Mocniej wybrzmiewa to w Niemczech, gdzie – ze względu na niechlubną przeszłość – zaklasyfikowanie osoby jako „prawicowej” przez media oznacza śmierć publiczną. Pod temat ten podpada również tzw. gendermowa, czyli nazewnictwo totalnie zmieniające rzeczywistość poprzez zmianę faktycznych czy utrwalonych funkcji, ról i postaw społecznych. W gendermowie nie ma już matki, ojca, syna, córki, bo nie ma nawet kobiety ani mężczyzny. Czy jeśli język nie uznaje matki ani ojca, to rzeczywiście ich już nie ma?
Językoznawca Noam Chomsky twierdzi, że słowo to nie to samo, co rzecz czy osoba, którą nazywa. Bo np. jeśli włożymy do pudełka po butach stare zdjęcia, to będą w nim nasze wspomnienia, a nie buty. Niestety, wiele osób dało sobie wmówić, że jak się coś nazwie inaczej, to przedmiot czy osoba się zmienią. Ostatnio nawet Kościół we Francji przygotowuje nowe akty chrztu, w których nie będzie rubryk o „ojcu”, „matce”, „synu” czy „córce”. Francuski episkopat zaleca, by dostosować te dokumenty do „coraz bardziej złożonej sytuacji rodzin we Francji”. Czy jednak dlatego, że państwo francuskie wprowadziło w aktach urodzenia rubryki „rodzic 1” i „rodzic 2”, bo już samo nie może połapać się, kto z kim ma dziecko, Kościół musi uczynić to samo?
Wcale nie musi, bo terminologie przemijają wraz z ideologiami, które je wytwarzają. A potem ci, którzy ich używali, są wyśmiewani w swej naiwności.
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
