Nowy rok akademicki - nowe wyzwania

Za kilka dni zabrzmi na wyższych uczelniach w Polsce hymn „Gaude Mater Polonia”, zwiastujący początek nowego roku akademickiego. Ponad milion studentów ruszy na wykłady, chociaż liczba żaków kształcących się na polskich uczelniach zmniejszyła się w ciągu ostatnich pięciu lat o 5 proc. O 20 proc. wzrosła natomiast liczba studentów będących cudzoziemcami. Spadek liczby studentów odnotowują uczelnie publiczne i katolickie, podczas gdy te prywatne nie tylko nie narzekają na popularność, ale wręcz odnotowują znaczny wzrost liczby nowych członków studenckiej braci.

Już z końcem poprzedniego roku akademickiego można było zauważyć działania promocyjne wyższych uczelni katolickich, które reklamując się w parafiach, poszukują nowych studentów. Nierzadko w swojej ofercie do regularnych studiów dyplomowych dodają krótsze kursy, na które mogą sobie pozwolić zabiegane i zapracowane osoby chcące rozwijać swoje życie duchowe i zainteresowania. Zmniejszająca się liczba studentów to nie jedyne wyzwanie stojące przed uczelniami wyższymi.

Na Zachodzie, a powoli zaczyna to docierać również do nas, wyzwaniem nie tylko dla studentów, ale i dla wykładowców są założenia teorii gender, do której należy dostosować zarówno przekazywane treści, jak i język. To ostatnie stało się obecnie tematem szerokiej dyskusji zwłaszcza w Niemczech i Austrii, gdzie na większości uczelni wymaga się stosowania genderowo neutralnego języka zarówno w formie pisemnej, jak i podczas zwracania się do studentów. Zwroty takie jak np. „studenci” zastępowane są terminem „studiujący”, podczas gdy w piśmie należy używać genderowej gwiazdki dla oznaczenia, że istnieją więcej niż dwie płcie: „Student*innen”. Niestosowanie gwiazdki w języku pisanym na niemieckich uczelniach wyższych oznacza w praktyce niezaliczenie pracy pisemnej.

W języku polskim póki co zaczęto tworzyć formy żeńskie od zwyczajowych form męskich, dlatego można się spodziewać dalszego postępu w kierunku mowy neutralnej płciowo.

Kolejnym wyzwaniem stojącym przed uczelniami wyższymi, tak katolickimi, jak świeckimi, chociaż w Polsce jeszcze trochę pomijanym, jest sztuczna inteligencja (AI). Podczas międzynarodowego spotkania sieci uniwersytetów katolickich należących do grupy SACRU, które odbyło się w lipcu br. na Katolickim Uniwersytecie Najświętszego Serca w Mediolanie, prefekt watykańskiej Dykasterii ds. Kultury i Edukacji kard. José Tolentino de Mendonça podkreślił, że „wielkie pytanie stojące za sztuczną inteligencją nadal ma charakter antropologiczny. Wyzwania stawiane edukacji nie mogą być inne niż te stawiane dziś osobie ludzkiej”. Zaznaczył, że katolickie uniwersytety zobowiązane są do wypełniania swojej odpowiedzialności w nowej erze historycznej, reprezentowanej przez sztuczną inteligencję. Dodał, że konieczne jest „wzmocnienie integralnej antropologii, która umieszcza osobę ludzką w centrum głównych procesów cywilizacyjnych”. To, co wybija się podczas takich spotkań, to wezwanie, by katolickie uczelnie zachowały swą tożsamość, prowadząc dalej swoją misję, polegającą także na przyczynianiu się do integralnego rozwoju człowieka, tak w wymiarze intelektualnym, jak duchowym. „Uniwersytet katolicki dzieli wraz z wszystkimi innymi uniwersytetami owo gaudium de veritate, tak drogie św. Augustynowi, to jest radość poszukiwania prawdy we wszystkich dziedzinach wiedzy, odkrywania jej i głoszenia”, czytamy w konstytucji apostolskiej św. Jana Pawła II „O uniwersytetach katolickich” Ex corde Ecclesiae. Ważne jest to, aby korzystając ze zdobyczy współczesności, nie zagubić istoty swej misji i posłannictwa. I to jest zawsze aktualne wyzwanie.

Idziemy nr 39/2023