Kraj Lutra

Zbliżający się rok 2017 będzie obfitował w wiele ważnych rocznic, do których przygotowania trwają pełną parą. W Niemczech, gdziekolwiek się rozejrzeć, od razu widać, której rocznicy będzie w przyszłym roku poświęcona największa uwaga: 500-leciu reformacji. Przed kościołami, w księgarniach i centrach handlowych – zewsząd spogląda twarz Marcina Lutra, a to z plakatu, a to z tekturowej figury o ludzkich wymiarach. To Luter namawia, aby kupować nowe wydania jego pism. Tak, rok 2017 będzie w Niemczech z pewnością rokiem Lutra. Odwołują się do tego również władze państwowe, na przykład w kwestii wystawiania kandydatów na urząd prezydenta RFN.

Wytworzyła się nawet w ostatnim czasie pewnego rodzaju niepisana tradycja, że niemiecka głowa państwa ma być protestantem, i to najlepiej pastorem. Obecny prezydent Joachim Gauck był pastorem w Rostocku na północy Niemiec. Ostatnio socjaldemokraci wysunęli kandydaturę byłej ewangelickiej biskup Hanoweru i pierwszej kobiety na stanowisku przewodniczącej Ewangelickiego Kościoła w Niemczech (EKD), Margot Käßmann, która ustąpiła z urzędu po zatrzymaniu przez policję za jazdę pod wpływem alkoholu w 2010 r. Sama Käßmann nie wyraziła jednak chęci objęcia urzędu prezydenckiego po Gaucku. Ukazuje to jednak pewien trend protestantyzacji – a w wydaniu współczesnym: liberalizacji – kraju. Bo dlaczego niby nie jest wysuwana kandydatura katolika na urząd prezydenta bądź kanclerza?

Problem leży jednak na jeszcze innej płaszczyźnie. Otóż przedstawiciele hierarchii, ale również wyznawcy niemieckiego państwowego Kościoła ewangelickiego, którzy na tak szeroko zakrojoną skalę pragną upamiętnić swojego założyciela i jego oderwanie się od Kościoła katolickiego, powinni nieco głębiej poznać powody jego kroku przez lekturę pism, które pozostawił. Wizja Marcina Lutra nie przystaje bowiem w żaden sposób do tego, jak obecnie wygląda Kościół ewangelicki. Luter był konserwatystą, który wymówił posłuszeństwo Kościołowi katolickiemu ze względu na jego ówczesną dekadencję.

Luter – by tak rzec – był pełnym pasji przyjacielem Boga i Pisma Świętego. Oczywiście, po drodze popełnił mnóstwo błędów, niemniej jednak obecne, coraz bardziej liberalne postanowienia Kościoła ewangelickiego (wyświęcanie kobiet, małżeństwa jednej płci) wykraczają daleko poza zepsucie ówczesnego Kościoła katolickiego, które krytykował Luter.

Jednym słowem: gdyby Marcin Luter został zaproszony na obchody 500-lecia reformacji, to zdaje się, że by to zaproszenie odrzucił. Najbliższe wizji Lutra są natomiast Kościoły ewangelikalne (wolne kościoły protestanckie), które nie dość, że są konserwatywne w kwestiach moralności, to jeszcze prawdziwie płoną wiarą. To właśnie z nich na początku XX w. wyszła odnowa charyzmatyczna, która dużo później, bo dopiero po Soborze Watykańskim II, rozwinęła się w Kościele katolickim. Członkowie Kościołów ewangelikalnych nie głoszą jednak i nie celebrują Marcina Lutra, tak jak czyni to Kościół państwowy. One głoszą Jezusa, o którym w Kościele państwowym rzadko można usłyszeć. Mają one więc więcej wspólnego z Kościołem katolickim niż z EKD. I na tym gruncie dużo lepiej wypada dialog ekumeniczny.

Katolikom zresztą nie pozostaje nic innego, jak włączyć się w upamiętnienie jubileuszu, ale może bardziej po to, by opracowywać wspólną płaszczyznę do dalszego dialogu ekumenicznego, aniżeli celebrować 500-lecie bolesnego podziału.

Stefan Meetschen Autor jest dziennikarzem niemieckiego tygodnika Die Tagespost Idziemy nr 43 (577), 23 października 2016 r.