Klucz do sukcesu

Z kultem piłki nożnej, dla wielu osób będącej zadziwiającym substytutem religii i dobrej rodziny („więzi kibicowskie”), nie należy rzecz jasna przesadzać. Ale też trzeba przyznać, że rywalizacja reprezentacji narodowych niesie ze sobą nie tylko zrozumiałe emocje, ale i wielki prestiż. Prestiż ostatecznie skutkujący awansem bądź spadkiem w nieformalnej hierarchii państw. Niemniej ważny jest fakt, że futbol to gra, która premiuje umiejętność dobrej współpracy i organizacji, zarówno wewnątrz drużyn, na boisku, jak i szerzej, w społeczeństwie, bo w końcu reprezentacja wyrasta z nawyków sportowych zwykłych ludzi. Patrząc z tej perspektywy, mundialowy triumf Niemiec nie powinien dziwić. Odrodzona potęga tego państwa znalazła sportowe potwierdzenie. Zwróćmy również uwagę, że w czołowej czwórce znaleźli się równie bogaci i równie dobrze zorganizowani Holendrzy. Narody biedniejsze, peryferyjne, zwłaszcza z naszej części kontynentu, w tej rywalizacji są zazwyczaj tylko tłem. Owszem, mogą błysnąć, jak Polacy w latach 70. i na początku 80., jak niedawno Ukraińcy czy Chorwaci, jak Węgrzy 60 lat temu, ale jest to zazwyczaj wynik przypadkowego urodzaju talentów, a nie wynik systemowej potęgi.

Propaganda sukcesu, którą zalewa nas obóz rządzący (media są elementem tego obozu) od lat głosi, że Polska dogania Zachód, że wreszcie dobiliśmy do czołówki państw kontynentu. Po wakacjach spędzonych nad polskim morzem, mogę potwierdzić, że owszem, nasza Ojczyzna z roku na rok ładnieje. Coraz więcej zadbanych budynków, obejść, przyzwoitych, niedrogich restauracji z dobrą obsługą. Drogi także coraz lepsze, choć wciąż daleko im, patrząc ogólnie, choćby do przyzwoitości. Jednocześnie uderza zjawisko, które Piotr Skwieciński nazwał niedawno „toksycznym indywidualizmem”. Nawet miejscowości nadmorskie wyróżniają się tysiącem stylów architektonicznych i całkowitym bezhołowiem planowania przestrzennego. Wielkie bloki sąsiadują z przytulnymi willami, ciszę rodzinnych deptaków zagłusza głośna muzyka z letnich „dyskotek”, a służby sprzątające działają, co najmniej wybiórczo. Wszystko to rozjeżdżają setki luksusowych aut, chcących podjechać pod samą plażę (niemających zresztą większego wyboru, bo o miejscu parkingowym przed miejscowością docelową można pomarzyć). Poszczególne miejscowości nie szukają swojego stylu, nie budują wspólnej przyszłości, ale każdy z mieszkańców sam buduje turystyczny ekosystem, co oczywiście nie może przynieść sukcesu.

Na taśmach prawdy, które niedawno wstrząsnęły Polską, szef MSZ Radosław Sikorski skarży się na dominującą w Polsce „murzyńskość”, a więc płytkie poczucie dumy, które pozwala łatwo manipulować naszym społeczeństwem. To opinia o tyle ciekawa, że ekipa, której część stanowi Sikorski, „murzyńskość” Polaków nie tylko cynicznie wykorzystywała, ale i skutecznie wzmacniała. Jeżeli główne kryterium oceny naszych władz mają stanowić opinie płynące zza granicy, a tak sugerują rządzący, to trudno oczekiwać wzrostu pewności siebie Polaków. Ale faktem jest też, że histeryczne wręcz szukanie akceptacji zewnętrznej jest u nas mocno zakorzenione. Czasami wystarcza naprawdę niewiele, by wprawić rodaków w zachwyt. Nad morzem oglądałem półfinał mistrzostw Brazylia-Niemcy w ogródku piwnym, w którym co najmniej połowa publiczności gromko dopingowała naszych zachodnich sąsiadów. Jak wynikało z okrzyków, motywacja była prosta: w tej drużynie grał Mirosław Klose, a więc zawodnik pochodzący z Polski. Wyjechał, wyrzekł się polskości, nie przyznaje się do związków z Ojczyzną, ale dla tych kibiców i tak jest „swój”, jest „nasz”, i jest powodem do dumy. Może nawet większej niż gdyby grał w barwach biało-czerwonych… Szczerze mówiąc, dziękuję za taki powód do dumy. Zdecydowanie wolę Argentynę, którą licznie budowali Polacy afirmujący polskość, i do dziś pielęgnujący narodowe tradycje (w kraju tym obchodzony jest nawet oficjalnie Dzień Polskiego Osadnika).

Jacek Karnowski Autor jest redaktorem naczelnym tygodnika wSieci Idziemy nr 29 (461), 20 lipca 2014 r.