Sprawa gazociągu północnego ponownie stanęła w centrum uwagi za sprawą publikacji amerykańskiego dziennika „The Wall Street Journal”, według którego pomysł wysadzenia niemiecko-rosyjskiej rury pojawił się podczas nieoficjalnej imprezy notabli ukraińskich. Ktoś rzucił pomysł, wywiad przystąpił do działania, posługując się zarejestrowanym w Polsce biurem podróży. Grupa nurków wynajęła w Niemczech jacht i pozorując wycieczkę, zrealizowała zadanie. Według dziennika prezydent Zełenski najpierw autoryzował operację, ale później, pod naciskiem CIA, zalecił wstrzymanie działań. Było już jednak za późno.
Na tym etapie Polska była tylko tłem. Chwilę później głos zabrał jednak były szef niemieckiej Federalnej Służby Wywiadowczej (BND) August Hanning, który w rozmowie z „Die Welt” ocenił, że „była to umowa pomiędzy najwyższymi szczeblami władzy w Polsce i na Ukrainie”, a więc między prezydentami Zełenskim i Dudą, w rezultacie którego Polska udzieliła przedsięwzięciu „silnego wsparcia logistycznego”.
Niemcy ewidentnie nie żartują. Choć prokuratury w Danii i Szwecji – a to na wodach tych państw doszło do wybuchów – umorzyły śledztwa wobec niewykrycia sprawców, to prokuratura niemiecka pracuje wytrwale i z zaangażowaniem. Wszystko to zdaje się zmierzać w stronę roszczeń wobec tych, którzy rury wysadzili. Sugeruje to jasno August Hanning. Trudno sądzić, że wypowiedź człowieka służb specjalnych tak wysokiej rangi nie jest sprzężona z bieżącym interesem państwa niemieckiego. Chodzi o wielkie pieniądze, liczone w dziesiątkach miliardów dolarów. Dlatego cieszy fakt, że polskie władze w tej sprawie prezentują jednolite stanowisko; przedstawiciele prezydenta uznali, że wypowiedzi Hanninga to element rosyjskiej narracji, i przypomnieli, że były szef wywiadu „odgrywał niebagatelną i haniebną rolę” w czasie budowy obu Nordstreamów. Z kolei premier Tusk napisał: „Do wszystkich inicjatorów i patronów Nord Stream 1 i 2. Jedyne, co powinniście dzisiaj zrobić, to przeprosić i siedzieć cicho”.
Rzeczywiście, była to inwestycja z dzisiejszej perspektywy wyjątkowo toksyczna, będąca elementem kremlowskich przygotowań do wojny, depcząca podstawowe interesy Ukrainy, Polski i państw bałtyckich, oznaczająca ścisły sojusz niemiecko-rosyjski. I trzeba przypominać, że o jej zablokowanie walczyło PiS, walczył Trump, walczyła Ukraina. Budowała ją Merkel i jej sojusznicy, a zielone światło dał ostatecznie Joe Biden. Ale cieszy, że są tacy, którzy zrozumieli, że ich bierność była przyzwoleniem dla dużego zła.
Trudno oprzeć się wrażeniu, że Niemcy nie rozstali się z myślą o powrocie do romansu z Rosją. Po okresie szoku po rosyjskiej agresji przeciwko Ukrainie wszystko wraca na stare tory. Symbolicznie, w czasie gdy Ukraina przeprowadza udaną ofensywę w rejonie Kurska, Berlin ogłasza, że „musi ograniczyć pomoc wojskową dla Ukrainy”, ponieważ „w aktualnym i przyszłym budżecie nie ma na ten cel nowych środków”. Pomoc ta nigdy nie była przesadnie wielka i hojna, ale była.
Wspomniana ukraińska ofensywa może oznaczać, że pokój jest blisko. Wojny kończą się w chwili, gdy obie strony tracą nadzieję na relatywnie szybkie i łatwe zwycięstwo. Teraz także Ukraina ma w ręku kartę. Być może jesienią czekają nas rozmowy pokojowe, a wraz z nimi nowe geopolityczne rozdanie. Stawka jest więc naprawdę wielka i Berlin ma tego świadomość. Chwilowa maska obrońcy słabszych i sojusznika ofiary imperializmu już przestaje być potrzebna. I boli tylko myśl, że w czasie, gdy zapadną decyzje o tak kolosalnych skutkach, w Warszawie mamy rząd nawet nieudający, że chce w tej grze uczestniczyć. Dla wszystkich jest zresztą jasne, że nawet gdyby chciał, toby nie mógł. Podmiotowości nie rozdają zewnętrzni patroni, podmiotowość może wyjść tylko z wewnątrz danego państwa.
Co? Gdzie? Kiedy?
